RADYOTERAPİ NEDİR?
Radyoterapi ya da bir diğer adıyla radyasyon tedavisi, genellikle yüksek enerjili X ışınlarıyla yapılan bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi sırasında dalgalar ya da parçacıklar halinde taşınan radyasyon enerjisi, doğrudan tümörün bulunduğu bölgeye odaklanarak kanser hücrelerinin yok edilmesini sağlar. En sık kullanılan yöntem, dışarıdan yapılan (eksternal) radyoterapidir. Bunun yanı sıra radyasyon doğrudan vücut içerisine de verilebilir ya da sistemik olarak kan dolaşımıyla tüm vücuda yayılabilir.
RADYOTERAPİ NE AMAÇLA KULLANILIR?
Radyoterapi, çoğunlukla kanseri tedavi etmek veya semptomları hafifletmek amacıyla tercih edilir. Kanserin tamamen iyileştirilmesinde, tekrarlamasının önlenmesinde ya da büyümesinin yavaşlatılmasında etkili olabilir. Ayrıca yalnızca kötü huylu değil, bazı iyi huylu tümörlerin tedavisinde de kullanılabilir. Özellikle ağrı gibi belirtileri hafifletmek amacıyla uygulanan palyatif radyoterapi, hastanın yaşam kalitesini artırmak için önemli bir rol oynar.
RADYOTERAPİ NASIL UYGULANIR?
Radyoterapi üç farklı şekilde uygulanabilir: Eksternal (Harici) Radyoterapi: En yaygın yöntemdir. Özel cihazlarla vücudun dışından tümöre yönlendirilen ışınlar kullanılır. Makine cilde temas etmeden, belirli bir mesafeden tedavi uygulanır.
İnternal (Dahili) Radyoterapi / Brakiterapi: Radyasyon kaynağı doğrudan tümörün yakınına ya da içerisine yerleştirilir. Bu işlem genellikle anestezi altında yapılır ve daha uzun sürebilir.
Sistemik Radyoterapi: Radyoaktif maddeler ağız yoluyla ya da damar yoluyla verilerek tüm vücuda yayılır. Özellikle bazı kanser türlerinde etkili bir yöntemdir.
RADYOTERAPİNİN KULLANILDIĞI HASTALIKLAR
Radyoterapi, birçok kanser türünün tedavisinde kullanılmaktadır. Başlıca kullanım alanları:
Meme, baş-boyun, rahim (serviks), prostat ve göz kanserleri
Karaciğer kanserinde radyoembolizasyon yöntemi
Lenfomalar (Hodgkin ve non-Hodgkin)
Cilt, rektum ve anal bölge kanserleri
Beyinde iyi huylu tümörler
Ağrılı kemik metastazlarında ağrı kontrolü
Bazı romatizmal eklem hastalıklarında
RADYOTERAPİ TEDAVİ SÜRECİ NASILDIR?
Radyoterapi tedavisi; tanı konması, tedavi planının hazırlanması, simülasyon süreci ve ışınlamanın yapılması gibi aşamalardan oluşur. Tedavi, hastaya özel planlanır. Genellikle haftada 5 gün olmak üzere 1 ila 7 hafta sürebilir. Seanslar çoğunlukla 10–30 dakika arasında sürer. Hasta tedavi sırasında herhangi bir ağrı hissetmez.
RADYOTERAPİNİN YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Radyoterapi kanserli hücrelerle birlikte, çevredeki sağlıklı hücreleri de etkileyebilir. Bu durum bazı yan etkilere yol açabilir:
Ciltte hassasiyet, kuruluk, kızarıklık
Saç dökülmesi
Mide bulantısı, kusma, ishal
Ağız yaraları, iştah kaybı
Yutma güçlüğü, göğüste yanma hissi
İdrar sırasında yanma, kramp ve şişkinlik hissi
Bu yan etkiler çoğunlukla tedavi sona erdikten kısa bir süre sonra azalır. Uzun süreli etkiler ise gerekli destek tedavileriyle kontrol altına alınabilir.
RADYOTERAPİ İLE KEMOTERAPİ ARASINDAKİ FARKLAR
Kemoterapi, tüm vücuda etki eden ilaçlarla kanser hücrelerini yok eder. Damar yoluyla ya da ağızdan alınarak uygulanır.
Radyoterapi ise belirli bir bölgeye yüksek enerjili ışınlar göndererek sadece o bölgedeki hücreleri hedef alır.
Her iki yöntem de çoğunlukla birbiriyle kombine edilerek kullanılır ve kanser tedavisinde başarıyı artırmak hedeflenir.