Van’da kira fiyatlarındaki kontrolsüz artış, giderek büyüyen bir ekonomik krize dönüştü. Artık yalnızca konut kiraları değil, iş yerleri ve kamu binaları da bu dalgadan etkileniyor. Kent merkezinde 50 metrekarelik dükkanların 80-100 bin TL gibi astronomik rakamlara kiralanıyor. Bu durum, ayakta kalmaya çalışan küçük esnafı ve maliyet odaklı çalışan kamu kurumlarını ciddi şekilde zorluyor.
ESNAF AYAKTA KALAMIYOR: YÜZLERCE İŞYERİ KAPANDI
Yüksek kira bedelleri karşısında çaresiz kalan birçok esnaf, ya iş yerini devretmek zorunda kaldı ya da kepenk indirdi. Özellikle Cumhuriyet Caddesi, Maraş Caddesi ve Beşyol çevresinde iş yapan küçük işletmeler, artan giderler nedeniyle faaliyetlerini sonlandırdı. Kentte son bir yılda yaklaşık 1200 işletme kapısına kilit vurdu.
Van’ın en köklü işletmelerinden biri olan ve kentte neredeyse bir sembol haline gelen Şeref Şahin Lokantası da bu krizden nasibini aldı. Yüksek kira talepleri karşısında daha fazla direnemeyen lokanta, geçtiğimiz yıl kapılarını kapattı.
KAMU KURUMLARI DA KEPENK İNDİRİYOR
Krizin boyutu yalnızca özel sektörle sınırlı değil. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi, şehir merkezindeki ek binasını 1 milyon TL’ye çıkan kira talebi nedeniyle kapatmak zorunda kaldı. Bu karar, özellikle şehir merkezindeki hastane hizmetlerinden faydalanan yurttaşları mağdur etti.
Benzer şekilde, PTT İpekyolu Şubesi, VASKİ (Van Su ve Kanalizasyon İdaresi) ve bazı kamu binaları da kira baskısı nedeniyle mevcut yerlerinden taşındı. Vatandaşın hizmete erişimini zorlaştıran bu taşınmalar, hem kurumsal verimliliği hem de halkın memnuniyetini olumsuz etkiliyor.
KİRA BALONU SOSYAL KRİZE DÖNÜŞÜYOR
Artan kiraların ardında bazı mülk sahiplerinin fırsatçılığı olduğu iddiaları da gündemde. Konut piyasasında yaşanan kontrolsüz yükselişin, iş yerleri ve kamu binalarına da sıçramasıyla birlikte Van’da adeta bir “kira balonu” oluştu. Ancak bu balon, kentte ekonomik ve sosyal dengeleri alt üst ediyor.
ESNAF VE STK’LARDAN MÜDAHALE ÇAĞRISI
Van’daki meslek odaları ve sivil toplum kuruluşları, kira artışlarına karşı acil bir düzenleme yapılması gerektiğini vurguluyor. Esnaflar, uzun süredir artan maliyetlerin esnafı yok ettiğini ve kamuya ait hizmet alanlarının işleyişini aksattığını belirtiyor.
Kira artışlarının sadece özel hukuki bir mesele değil, artık toplumsal bir kriz haline geldiğine dikkat çeken Vanlılar, çözüm bekliyor. "Kentsel dönüşüm", "kamusal mülkiyet planlaması" ve "tavan fiyat uygulamaları" gibi adımların gündeme alınması gerektiği ifade ediliyor.
VATANDAŞ DA MAĞDUR
Esnafın ve kurumların yaşadığı sorunlar, doğrudan vatandaşa da yansıyor. Hizmet noktalarının kapanması ya da taşınması, özellikle yaşlılar ve düşük gelirli kesimler için ciddi bir erişim sorununa yol açıyor. Ayrıca artan maliyetlerin, ürün ve hizmet fiyatlarına yansıması da enflasyon baskısını artırıyor.
Van’da kira krizi artık bireysel bir barınma sorunu olmaktan çıktı, tüm kenti etkileyen bir yapısal probleme dönüştü. Esnafın kepenk kapattığı, kamu kurumlarının taşındığı, vatandaşın ev bulamadığı, köklü lokantaların bile faaliyetini durdurduğu bu süreç, acil çözüm bekliyor.
Van artık sadece konut değil, hizmet ve üretim alanlarında da “barınamıyor.”