2024 verilerine göre, Van’da bir bireyin okul öncesinden yükseköğretime kadar geçirmesi muhtemel eğitim süresi 15,4 yıl oldu. Bu süre, Türkiye ortalaması olan 17,2 yılın yaklaşık 1,8 yıl gerisinde kaldı.
KADINLAR ERKEKLERDEN DAHA UZUN SÜRE EĞİTİMDE KALIYOR
Van’da 2024 yılında muhtemel eğitim süresi kadınlar için 15,7 yıl, erkekler için ise 15,2 yıl olarak hesaplandı. Bu fark, Türkiye genelindeki eğilimle örtüşüyor. Türkiye çapında kadınların ortalama eğitim süresi 17,6 yıl, erkeklerin ise 16,7 yıl oldu.
OKUL ÖNCESİ VE ORTAÖĞRETİMDE DE GERİLEME
Van’da okul öncesi eğitim (ISCED 0) süresi 2023 yılında 1,4 yıl iken, 2024’te 1,2 yıla geriledi. Türkiye genelinde ise bu süre 1,5 yıl olarak ölçüldü.
İlkokuldan ortaöğretime kadar olan sürede (ISCED 1-3) Van’da muhtemel eğitim süresi 2023’te 12,3 yıl iken, 2024’te 11,8 yıla düştü. Bu değer, Türkiye ortalaması olan 11,9 yılın hemen altında kaldı.
CİNSİYET EŞİTLİĞİ ENDEKSİNDE KADINLAR ÖNDE
TÜİK'in cinsiyet eşitliği endeksine göre, Van’da 2024 yılında ilkokuldan yükseköğretime kadar olan eğitim süresinde kadınların eğitime erişimi erkeklere göre daha yüksek oldu. Cinsiyet eşitliği endeksi 1,03 olarak hesaplandı. Bu değer, kadınların eğitimde erkeklere kıyasla daha avantajlı konumda olduğunu gösteriyor.
Türkiye genelinde ise bu endeks 2024’te 1,05 olarak belirlendi. Bu da kadınların eğitim süresinde erkeklerden ortalama %5 daha uzun süre eğitim hayatında kaldığını ortaya koyuyor.
VAN’DA EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ ARTIYOR, ANCAK GENEL SÜRELER DÜŞÜK
Van, cinsiyet eşitliği açısından olumlu bir tablo sergilese de, toplam muhtemel eğitim süresi açısından hâlâ Türkiye ortalamasının altında yer alıyor.
Uzmanlar, özellikle okul öncesi eğitimdeki düşüşün uzun vadeli etkiler yaratabileceğine dikkat çekiyor. Eğitime erişimin artırılması ve sürekliliğin sağlanması için yerel düzeyde daha kapsamlı politika ve yatırımlara ihtiyaç olduğu belirtiliyor.
MUHTEMEL EĞİTİM SÜRESİ 2024 YILINDA 17,2 YIL OLDU
Türkiye'de ilkokula başlama çağındaki bir bireyin en yüksek eğitim kademesini tamamlayana kadar eğitim hayatında geçirmesi muhtemel süre 2024 yılında 17,2 yıl oldu. İlkokul çağındaki bir bireyin ortaöğretimi tamamlayana kadar eğitimde geçirmesi muhtemel süre 11,9 yıl, okul öncesi eğitimde ise 1,5 yıl olarak hesaplandı.
MES 2024 YILINDA %3,4 AZALDI
İlkokula başlama çağındaki bir bireyin en yüksek eğitim kademesini tamamlayana kadar eğitim hayatında geçirmesi muhtemel süre bir önceki yıla göre toplamda %3,4 azaldı. MES, erkeklerde 2023 yılına göre %3,8'lik azalış ile 16,7 yıl olurken, kadınlarda %3,0'lık azalış ile 17,6 yıl oldu.
MES EN YÜKSEK DEĞERİNE KARABÜK VE İSTANBUL'DA ULAŞTI
2024 yılında, il düzeyinde en yüksek muhtemel eğitim süresi 19,0 yıl ile Karabük ve İstanbul'da gerçekleşti. Karabük ve İstanbul'u, 18,9 yıl ile Bayburt, 18,6 yıl ile Ankara, 18,5 yıl ile Rize, Erzincan ve Tunceli izledi. Muhtemel eğitim süresi en düşük olan iller 14,4 yıl ile Şanlıurfa ve Şırnak olurken, bu illeri sırasıyla 14,6 yıl ile Muş, 14,7 yıl ile Ağrı ve 15,2 yıl ile Mardin izledi.
EN YÜKSEK MES DEĞERLERİ ERKEKLERDE BAYBURT, KADINLARDA TUNCELİ'DE GERÇEKLEŞTİ
Türkiye genelinde MES, 2024 yılında kadınlar için 17,6 yıl, erkekler için ise 16,7 yıl oldu. Kadınlarda en yüksek MES değeri Tunceli'de, erkeklerde ise Bayburt'ta gerçekleşti. Erkeklerde Bayburt'u Karabük, İstanbul, Erzincan ve Ankara izlerken; kadınlarda Tunceli'yi Karabük, İstanbul, Ankara ve Rize izledi.
Muhtemel eğitim süresinin erkeklerde en düşük olduğu il olan Ağrı'yı, sırasıyla Şırnak, Muş, Şanlıurfa ve Mardin takip ederken; MES'in en düşük olduğu iller kadınlarda; Şanlıurfa, Şırnak, Muş, Ağrı ve Mardin oldu.
CİNSİYET EŞİTLİĞİ ENDEKSİ 2024 YILINDA DA KADINLAR LEHİNE ARTTI
MES kapsamında cinsiyet eşitliği endeksi, kadın MES değerinin erkek MES değerine oranı ile hesaplanır. ISCED 1-8 kademesinde (ilkokul-yükseköğretim) MES kapsamında cinsiyet eşitliği endeksi 2024 yılında 1,05 oldu. 2018 yılında 0,97 olan endeks, 2024 yılında 0,08 puanlık artış göstererek kadınlar lehine değişim göstermeye devam etti.
Endeksin en yüksek olduğu beş il sırasıyla 1,14 ile Iğdır, 1,12 ile Tunceli, 1,10 ile Bartın, 1,09 ile Çankırı ve Karaman oldu. Cinsiyet eşitliği endeksinin en düşük olduğu iller ise sırasıyla 0,96 ile Şanlıurfa, 0,97 ile Bitlis ve Siirt, 0,99 ile Erzurum ve Muş oldu.