Yapılan tarihsel incelemelere göre Van, Osmanlı döneminde de uzun süre Tuşba adıyla anılmıştır. Bu isim aslında şehrin Urartu Devleti dönemindeki başkent adıdır. Urartular, M.Ö. 900’lü yıllarda Van Gölü kıyısında büyük bir medeniyet kurmuş ve başkentlerine Tuşba adını vermişlerdir. Bu güçlü tarihsel miras, Osmanlı kayıtlarında da yaşamaya devam etmiştir.
ÇEVRE İLLERİN OSMANLI DÖNEMİ İSİMLERİ
TRB2 bölgesindeki bazı şehirlerin Osmanlı dönemindeki adları ise şöyle bilinir:
Hakkâri: Çölemerik
Bitlis: Osmanlı döneminde de Bitlis olarak kullanılmıştır.
Bu bilgiler, bölgenin tarihsel sürekliliğini ve kültürel köklülüğünü gözler önüne sermektedir.
VAN’IN TARİHSEL ARKA PLANI
Van’ın geçmişi yalnızca Osmanlı ile sınırlı değildir. Kentin tarihi, M.Ö. 5000’lere kadar uzanan birikimli bir kültürel yapıya sahiptir. Urartular, Asurlar, Medler, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve İslam devletleri bölgeye egemen olmuş; Van, tarih boyunca birçok uygarlığın izlerini bünyesinde barındırmıştır.
Malazgirt Zaferi (1071) sonrası Türk egemenliğine giren şehir, daha sonra Eyyübiler, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve nihayet 1548’de Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı topraklarına katılmıştır.
TUŞBA’DAN VAN’A UZANAN ADIN HİKÂYESİ
Van adının kökeni, antik Urartu dilindeki Biane / Viane kelimelerine dayandırılır. Urartular kendilerine Bianili demiş ve bu ad zamanla Van formuna dönüşerek günümüze ulaşmıştır.
Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde ise Büyük İskender’in, Van Kalesi’nde bulunan Vank adlı mabedden etkilenerek şehre bu ismi verdiği rivayet edilir. Ancak en güçlü görüş, Urartuca kökenli Biane/Viane bağlantısıdır.
Van’ın Osmanlı dönemindeki adı Tuşba olarak kayıtlara geçerken, bu isim kentin Urartu mirasını yansıtan tarihî bir devamlılığın göstergesi olduğu vurgulandı.
Zengin geçmişiyle Doğu Anadolu’nun kültürel başkentlerinden biri olan Van, hem tarihçilerin hem de meraklı okurların ilgisini çekmeye devam ediyor.