Solunum yoluna giren yabancı maddeler, normalde steril olan akciğer dokusunda iltihap oluşturarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Aspirasyon pnömonisi tanısı konulmadığında veya tedavide geç kalındığında, hayati tehlike doğurabilecek komplikasyonlar gelişebilir.
ASPİRASYON PNÖMONİSİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Aspirasyon pnömonisi genellikle ani ve hızla ilerleyen belirtilerle kendini gösterir. En sık görülen semptomlar arasında:
Şiddetli öksürük nöbetleri
Nefes darlığı
Göğüs ağrısı
Hırıltılı solunum
Yüksek ateş ve titreme
Balgamda iltihap veya kan
Halsizlik ve ağızda kötü koku yer alır. Belirtiler, aspirasyona neden olan maddenin türüne ve miktarına bağlı olarak hafif ya da ağır seyredebilir.
BEBEKLERDE ASPİRASYON PNÖMONİSİ BELİRTİLERİ
Yenidoğanlar ve özellikle prematüre bebekler aspirasyona karşı daha hassastır. Bu nedenle belirtiler daha sinsi olabilir. Ailelerin dikkat etmesi gereken işaretler şunlardır:
Beslenme sırasında öksürük
Emmeyi reddetme
Morarma (özellikle dudak çevresinde)
Hızlı veya düzensiz solunum
Uyku sırasında nefes durmaları (apne)
Huzursuzluk veya ağlama
Bebeklerde yüksek ateş her zaman görülmeyebilir; bu da tanıyı zorlaştırabilir.
ASPİRASYONUN NEDENLERİ NELERDİR?
Aspirasyon, genellikle yutma refleksinin bozulduğu durumlarda ortaya çıkar. Başlıca nedenler şunlardır:
İnme, Alzheimer, Parkinson gibi nörolojik hastalıklar
Reflü hastalığı (mide asidinin yemek borusunu geçip soluk borusuna kaçması)
Bilinç kaybı (travma, anestezi, aşırı alkol kullanımı)
Kontrolsüz kusma
Yatağa bağımlılık
Tıbbi müdahaleler (örneğin trakeostomi)
Bu durumlar, mide içeriğinin veya ağızdaki maddelerin istemsiz şekilde akciğere kaçmasına neden olabilir.
ASPİRASYON EN ÇOK NEREDE GERÇEKLEŞİR?
Anatomik yapısı gereği, aspirasyon sonucu yabancı cisimler sıklıkla sağ akciğerin alt lobuna ulaşır. Bu bölgeye ulaşmak, sol bronşa göre daha kısa ve dik bir yol izlediğinden daha kolaydır. Bu nedenle aspirasyon pnömonisi vakalarının büyük kısmı sağ akciğerde gelişir.
ASPİRASYONU ÖNLEMENİN YOLLARI NELERDİR?
Aspirasyon riskini azaltmak için şu önlemler alınmalıdır:
Yutma problemi olan bireyler için kıvamı artırılmış yumuşak gıdalar tercih edilmeli
Beslenme sırasında dik oturma pozisyonu sağlanmalı
Yatakta yatan hastaların başı 30-45 derece yükseltilmeli
Ağız ve diş hijyenine dikkat edilmeli
Reflü hastalarında mide asidini azaltan tedaviler uygulanmalı
Bilinç kaybı olan kişilerde entübasyon gibi koruyucu yöntemler zamanında uygulanmalı
Bebeklerde beslenme sırasında pozisyon kontrolü ve yutma refleksinin gelişimi takip edilmeli
ASPİRASYON PNÖMONİSİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Tedavi, hastalığın ciddiyetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Uygulanan başlıca yöntemler:
Oksijen desteği ile solunumun düzenlenmesi
Geniş spektrumlu antibiyotikler ile enfeksiyonun kontrol altına alınması
Balgam kültürü alınarak uygun antibiyotik tedavisinin belirlenmesi
Bronkoskopi ile solunum yollarının temizlenmesi (gerekli durumlarda)
Yoğun bakım desteği ve mekanik ventilasyon, solunum yetmezliği gelişirse
Yutma terapileri ve alternatif beslenme yöntemleri (PEG tüpü vb.) yutma güçlüğü olan hastalar için tercih edilir
Erken teşhis ve uygun tedavi, aspirasyon pnömonisinin ciddi sonuçlarının önlenmesinde hayati önem taşır.