2020 yılında nüfus açısından zirveye ulaşan Van, son dört yıldır her geçen yıl daha da küçüldüğü görülüyor. Ancak bu sadece nüfus sayılarındaki azalışla sınırlı kalmazken, Van, yapısal olarak da küçülüyor, yaşlanıyor ve ekonomik anlamda daralmanın eşiğine geldi.
15 YILDA HANE BAŞINA NÜFUS %40 AZALDI
Veriler, Van’daki demografik dönüşümün boyutlarını net bir şekilde ortaya koyarken, 15 yıl önce bir hanede ortalama 7,1 kişi yaşarken, bugün bu sayı 4,22’ye geriledi.
Aynı şekilde yıllık doğan çocuk sayısı da 35.000’den 25.000’e düşerken, bu düşüş sadece nüfus artış hızının yavaşladığını değil, aynı zamanda toplumun yaş yapısının değiştiğini de ortaya koyuyor.
KIRSAL-ŞEHİR DENGESİ TERSİNE DÖNEBİLİR
Şehir merkezinde yaşanan bu düşüşe karşın, kırsal bölgelerde görece bir stabilite söz konusu. Bu da çok yakın bir gelecekte kent-kırsal nüfus dengesinin tersine dönmesine neden olması bekleniyor.
Özellikle genç nüfusun büyük kentlere ya da yurt dışına göç etmesi, şehirdeki nüfusun yaş ortalamasını hızla yükseltirken, bu gidişatın durdurulmaması halinde, Van’da 20-30 yaş aralığındaki nüfus oranının 5 yıl içinde kritik seviyelerin altına inmesi bekleniyor.
OKULLARDA ÖĞRENCİ SAYISI AZALIYOR
Şehrin küçülme sürecindeki ilk somut belirtiler eğitim alanında kendini göstermesi beklenirken, ilkokul 1. sınıflarda sınıf başına düşen öğrenci sayısının hızla düşmesi bekleniyor.
Bazı mahallelerde, şehir merkezinde olmalarına rağmen sınıflar kırsal köy okulları gibi birkaç öğrenciden oluşurken, bu durum, öğretmen kadrolarının fazlalaşması, okul kaynaklarının atıl kalması ve eğitim planlamasında sorunlar yaratması bekleniyor.
İkinci büyük belirti ise emlak sektöründe yaşanması ön görülüyorken, nüfusun düşmesiyle birlikte konut talebinin azalması, a hem yeni projelerin rafa kaldırılmasına hem de mevcut konutların boş kalmasına neden olması ön görülüyor.
Uzmanlara göre demografik küçülme, şehirdeki sosyal hayatı da doğrudan etkilemesi bekleniyor. Düğün salonları müşteri bulamaması, genç nüfus azaldıkça evlilik oranları da düşmesi ön görülüyor.
Personel yaş ortalamasının arttığı kamu kurumlarında verimlilik sorunu baş gösterirken, genç iş gücünün azalması, şehrin yenilik kapasitesini düşürmesi ön görülüyor. Bir zamanlar genç ve dinamik yapısıyla bölgesel cazibe merkezi olan Van, sıradanlaşma ve ucuzlaşma sürecine gireceğini belirten uzmanlar, nitelikli iş gücünü kaybeden şehirde yatırımcıların da çekingen davranacağını vurguları.
VERİLER ALARM VERİYOR, POLİTİKALAR GÖZDEN GEÇİRİLMELİ
Van, birçok veride hem komşu illerden hem de Türkiye ortalamasından ayrışırken, bu ayrışma sadece ekonomik değil, toplumsal, demografik ve mekânsal olarak da hissediliyor. Şehirde sessiz bir çöküş yaşandığını belirten uzmanlar, bu süreci sadece günlük hayat değil, rakamların da doğruladığını ifade etti.
Mevcut politikaların acilen gözden geçirilmesi ve stratejik planlamaların yapılması gerektiğin belirten uzmanlar, aksi takdirde Van’ın, birkaç yıl içinde yalnızca nüfusu azalmış bir şehir değil, aynı zamanda cazibesini, üretkenliğini ve kimliğini yitirmiş bir kent olarak anılacağını vurguladı.