Vücut bu sorunu telafi etmek için daha fazla insülin salgılar. Bir süre sonra pankreas bu yükü taşıyamaz hale gelir ve kan şekeri kontrolü bozulur. Uzun vadede bu süreç prediyabet ve ardından tip 2 diyabet ile sonuçlanabilir.
İNSÜLİN DİRENCİ NEDEN OLUR?
İnsülin direnci genellikle yaşam tarzı ile bağlantılıdır, ancak genetik yatkınlık da etkili olabilir. En sık karşılaşılan nedenler şunlardır:
Aşırı kilo, özellikle karın çevresinde yağlanma
Fiziksel hareketsizlik
Yüksek karbonhidratlı ve şekerli beslenme
Stres, uykusuzluk ve hormonal dengesizlikler
Polikistik over sendromu (PCOS)
Yüksek trigliserit ve kötü kolesterol (LDL) seviyeleri
Genetik yatkınlık
İNSÜLİN DİRENCİ DİYABET MİDİR?
Hayır. İnsülin direnci tek başına diyabet değildir. Ancak kontrol altına alınmazsa zamanla prediyabet ve ardından tip 2 diyabet gelişebilir. Bu yüzden erken fark edilmesi ve önlem alınması çok önemlidir.
İNSÜLİN DİRENCİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
İnsülin direnci bazen belirti vermez, ancak sık görülen işaretler şunlardır:
Sürekli açlık hissi ve yemek yeme isteği
Özellikle bel çevresinde yağlanma
Kilo vermekte zorlanma
Yorgunluk, halsizlik
Uyku sonrası dahi dinlenememe
Sık idrara çıkma
Öğün atlandığında baş dönmesi, sinirlilik, titreme
Tansiyon yüksekliği
İNSÜLİN DİRENCİ KAÇ OLMALI?
Açlık insülin düzeyinin genellikle 5–15 µU/mL arasında olması normal kabul edilir. Ancak ideal olan değer, çoğu uzman tarafından 12’nin altında olmalıdır şeklinde belirtilir. İnsülin direncini değerlendirmek için genellikle HOMA-IR testi kullanılır.
İNSÜLİN DİRENCİ NASIL GEÇER?
İnsülin direncinin tedavisinde ilk ve en etkili adım yaşam tarzı değişikliğidir. Doğru beslenme, egzersiz ve stres yönetimiyle insülin duyarlılığı yeniden kazanılabilir.
1. Sağlıklı ve Dengeli Beslenme
Basit şeker ve işlenmiş karbonhidratlardan uzak durulmalı
Tam tahıllar, sebzeler, baklagiller ve sağlıklı yağlar tercih edilmeli
Protein alımı artırılmalı
Yüksek lifli gıdalar (sebze, meyve, kurubaklagiller) insülin hassasiyetini artırır
Öğün atlamadan, düzenli ve dengeli yemek tüketimi sağlanmalı
2. Düzenli Egzersiz
Haftada en az 150 dakika tempolu yürüyüş, bisiklet ya da yüzme gibi aerobik egzersizler yapılmalı
Ağırlık çalışmaları ve direnç egzersizleri de kas kütlesini artırarak insülin duyarlılığını iyileştirir
3. Kilo Kontrolü
Vücut ağırlığında %5-10’luk bir azalma bile insülin direncinde büyük fark yaratabilir
Özellikle göbek çevresi yağlanmasının azaltılması hedeflenmelidir
4. Stres ve Uyku Düzeni
Uzun süreli stres kortizol hormonunu artırır, bu da insülin direncini tetikler
Yeterli ve kaliteli uyku da hormon dengesini korumada çok etkilidir
5. Gerekirse Tıbbi Destek
Bazı durumlarda, özellikle insülin direnci çok yüksekse doktor kontrolünde metformin gibi ilaçlar kullanılabilir
Ancak ilaçlar tek başına yeterli değildir; yaşam tarzı değişikliği mutlaka gereklidir
İNSÜLİN DİRENCİ OLANLAR NASIL KİLO VEREBİLİR?
İnsülin direnci kilo vermeyi zorlaştırabilir, ancak imkânsız değildir. Aşağıdaki stratejilerle sağlıklı ve sürdürülebilir kilo kaybı mümkündür:
Günlük 30–45 dakika fiziksel aktivite
Öğünlerde dengeli karbonhidrat ve protein alımı
Rafine şeker, beyaz un ve gazlı içeceklerden uzak durmak
Glisemik indeksi düşük gıdaları tercih etmek
Aralıklı oruç (intermittent fasting) bazı kişilerde faydalı olabilir (uzmana danışılmalıdır)
Ani ve şok diyetlerden kaçınmak, küçük ama sürekli adımlarla ilerlemek
İnsülin direnci doğru yaklaşımla kontrol altına alınabilir. Erken tanı, doğru bilgi ve sürdürülebilir yaşam tarzı değişiklikleri sayesinde hem sağlıklı kalabilir hem de diyabet riskinden korunabilirsiniz.