Elif Yüksek – Vanolay
Bolluk, bereket ve birlikteliğin simgeleyen Aşure günleri başlıyor. Ateşler yakılacak, kazanlar kurulacak ve onlarca malzeme karıştırılarak aşureler pişirilecek…
Buğday, nohut, fasulye, incir, kayısı, tarçın, şeker, nar ve daha nicesi… 40'tan fazla malzemenin birleşimiyle hazırlanan aşure, her yıl Muharrem ayında sofraları süslüyor.
AŞURE NEDİR?
Aşure, Türkçe’ye Arapça "aşura" kelimesinden geçmiş olup, İbranice “onuncu” anlamındaki "asor" kelimesinden gelmektedir. Buğday, fasulye, nohut, kayısı, incir gibi onlarca ürünün birlikte kaynatılması ile hazırlanan yiyeceğe “aşure”; bu yiyeceğin hicri takvime göre Muharrem ayında pişirilmesi ve dağıtılmasına da “aşure geleneği” denir.
2023 MUHARREM AYI NE ZAMAN BAŞLIYOR?
Hz. Muhammed'in Mekke'den Medine'ye hicretini başlangıç yılı kabul eden Hicri takvime göre, yılın ilk ayı olan Muharrem ayı 19 Temmuz’da başladı.
AŞURE HANGİ GÜN?
Hicri takvime göre, her yıl Muharrem ayının 10. günü aşure olarak kutlanıyor. Bu yıl da 19 Temmuz’da başlayan Muharrem ayının 10. günü olan 28 Temmuz Cuma günü, aşure idrak edilecek.
AŞURE NEDEN KUTLANIR?
Yüzyıllardır bu topraklarda idrak edilen Aşure Günü, neden kutlanır? İslam tarihi boyunca Aşure Günü, Hazreti Muhammed’in (S.A.V.) torunu Hazreti Hüseyin ve yanındaki 72 kişinin şehit edildiği Kerbela olayının da aralarında olduğu birçok önemli olay yaşandı. Rivayetlere göre, Hazreti Nuh'un yaptığı geminin tufandan kurtularak karaya çıkması, Hazreti Musa'nın Kızıldeniz'i yararak İsrailoğulları'nı Firavun'dan kurtarması, Hazreti Adem'in tövbesinin kabul edilmesi, Hazreti İdris'in göğe yükseltilmesi, Hazreti İbrahim'in ateşten yanmadan kurtulması, Hazreti Yakup'un oğlu hazreti Yusuf'a kavuşması, Hazreti Eyyub'un hastalığının iyileşmesi, Hazreti Yunus'un balığın karnından çıkarılması ve Hazreti İsa'nın hem doğduğu gün hem de göğe yükseltilmesi gibi hadiseler Muharrem ayının 10. günü yani Aşure Gününde yaşandı.
Hazreti Nuh’un çağrısına uyarak yaptığı gemiye binenlerin ‘aşure aşı’ denilen yiyeceği tüketmeleri dolayısıyla Müslümanlar da her yıl aşure yaparak bu birlik ve paylaşma geleneğini sürdürüyor.
AŞURE GÜNÜ ORUÇ TUTULUR MU?
İslam tarihi açısında bu kadar önemli olayın Muharrem ayının onuncu gününde yaşanmasına büyük önem veren Müslümanlar, bugünü nafile orucu tutarak geçiriyor. Muharrem ayı ve Âşura Günü, Ehl-i Kitap olan Hıristiyan ve Yahudiler tarafından da mukaddes kabul ediliyordu. Hazreti Muhammed (S.A.V.), Medine'ye hicret ettikten sonra orada yaşayan Yahudilerin oruçlu olduğunu öğrendi. Yahudiler, "Bugün Allah'ın Musa'yı düşmanlarından kurtardığı Firavun'u boğdurduğu gündür. Hz. Musa (a.s.) şükür olarak bugün oruç tutmuştur" deyince de Resulullah Aleyhissalâtü Vesselam da, "Biz, Musa'nın sünnetini ihyaya sizden daha çok yakın ve hak sahibiyiz" buyurdu ve o gün oruç tuttu, tutulmasını da tavsiye etti. Müslümanlar da oruç sünnetini sürdürmeye devam ediyor.
AŞURE YAPILIRKEN KULLANILAN MALZEMELER?
Aşure yaparken kullanılacak malzemeler şu şekilde: Kuru fasulye, nohut, beyaz buğday, pirinç, kuru kayısı, tuz, üzüm, incir, gül suyu, toz şeker, su, ceviz, badem, süslemek için de fıstık, elma, ayva, portakal, nar, tarçın isteğe göre kullanılır.
AŞURE YAPMANIN MALİYETİ NE KADAR OLDU?
Tüm Türkiye’de olduğu gibi Van’da da her yıl aşure yapılarak dağıtılıyor. Aşure yaparken vazgeçilmez olan ürünlerin fiyatı ise merak konusu oldu. İşte Van’da aşure yapmanın maliyeti.
- Buğday
Aşure yaparken olmazsa olmaz ürünlerden biri ‘aşurelik buğday’... Önceki yıl buğdayın kilogram fiyatı 14,50 TL'den satılıyordu bu yıl ise buğdayın fiyatı 20 TL’yi geçti.
- Nohut
Aşure’de kullanılan bakliyatlar içerisinde en çok tercih edilen nohutta da fiyat artışı yüzde 125'leri geçiyor. Geçen yıl 19-20 TL arasında değişen nohutun fiyatı 45 TL'ye geldi.
- Şeker
2023’te en çok fiyat artışı yaşanan ürünlerin başında gelen 5 kilogramlık toz şeker, geçen yıl 106 TL’ye satılıyordu. Bu yıl ise 5 kilogramlık toz şeker ortalama 140 TL'ye satılıyor.
- Kuruyemiş
Van’da 1 kilogramlık antep fıstığı 340-360 liradan, iç fındık 220 TL'den, kuru incir 200, kuru kayısı 200-220 TL'den, ceviz 200 TL'den, badem 240 TL'den satılıyor
