Irak’ta yaşayan Bekiran mensuplarının bir kısmı Yezidi inancına bağlıdır. Aşiretin Şengal'den göç ederek özellikle Diyarbakır ve çevresine yerleştiği aktarılmaktadır. Rivayetlere göre Diyarbakır ismi de bu aşiretle ilişkilendirilerek "Diyar-ı Bekir" (Bekir'in diyarı) şeklinde anılmıştır.
Bazı araştırmalarda, Bekiran isminin, eski Yunan ve Ermeni kaynaklarında geçen Bagrati, Bagratuni, Bagrevand gibi adlarla bağlantılı olduğu öne sürülmektedir. Coğrafyacı Ptolemaios, Van Gölü ile Dicle Nehri arasındaki bölgeyi “Bagraundene Regio” (Bagravendilerin bölgesi) olarak tanımlamıştır. Bu bağlamda, Bekiran aşireti, tarih boyunca çeşitli halklarla etkileşim içinde olmuş, zamanla farklı isimlerle anılmış ve geniş bir kültürel miras taşımıştır.
KÖKEN RİVAYETLERİ
Aşiretin kökenine dair farklı rivayetler mevcuttur: Arap kökenli Baggara bağlantısı: Bekiranlıların Arapların Adnani koluna mensup olduğu, dolayısıyla soylarının Hz. Muhammed'in soyundan gelen Muhammed Bakır üzerinden Bakari/Bekiri olarak adlandırıldığı ileri sürülmektedir.
Kürt tarihi perspektifi: Bekiranlıların Kürt aşiretleri içinde önemli bir yere sahip olduğu, özellikle Zazaki ve Kurmanci konuşan topluluklarla yakın ilişkiler içinde olduğu bilinmektedir.
COĞRAFİ DAĞILIM
Bekiran Aşireti, ağırlıklı olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde dağınık şekilde yerleşmiştir. Bulundukları başlıca şehirler şunlardır:
Diyarbakır
Batman
Mardin
Bitlis
Ağrı
Van
Iğdır
Muş
Bingöl
Erzurum
Kars
Malatya (özellikle Doğanşehir ve Elbistan)
Tunceli
Adilcevaz ve Ahlat (Bitlis ilçeleri)
Irak’ta ise Musul yakınlarında “Bekiran” adını taşıyan bir yerleşim yeri mevcuttur. Batman ilinde Bekiran adını taşıyan bir kasaba ve yöre halkınca bilinen şifalı bir kaplıca bulunmaktadır.
SOSYOLOJİK YAPI
Bekiran Aşireti, birçok alt koldan, kabileden ve aileden oluşan bir topluluktur. Aşiret yapısı genellikle şöyle tanımlanabilir:
Örnek olarak Baran Ailesi, Mala Hene Ailesi, Mamutka Kabilesi gibi yapılar birleşerek aşireti oluşturan temel taşları oluşturur.
GÖÇ VE MODERN DAĞILIM
Son yıllarda kırsal bölgelerdeki çiftçilik faaliyetlerinin azalması ve ekonomik nedenlerle Bekiran Aşireti'nin önemli bir kısmı büyük şehirlere göç etmiştir. Bu göçün en yoğun olduğu şehir, şüphesiz İstanbul olmuştur.
İstanbul’da Bekiranlılar özellikle şu ilçelerde yoğunlaşmıştır:
Esenler
Bağcılar
Bahçelievler
Güngören
Küçükçekmece
Kağıthane
Ümraniye
Pendik
Bunun yanı sıra Bekiranlıların büyük gruplar hâlinde yerleştiği diğer şehirler:
Ankara
İzmir
Aydın
Mersin
Adana
Tahmini verilere göre, sadece İstanbul’daki Bekiran nüfusu yaklaşık 50 bin kişi civarındadır.
YURTDIŞI BEKİRANLILAR
Aşiretin yurtdışına göç eden mensupları ise ağırlıklı olarak Hollanda ve Almanya’da yaşamaktadır. Bu ülkelerdeki Bekiran toplulukları, kültürel kimliklerini koruyarak çeşitli dernek ve platformlar aracılığıyla bir araya gelmektedir.
Bekiran Aşireti; derin tarihsel kökeni, kültürel çeşitliliği ve geniş coğrafi dağılımıyla Türkiye’nin ve Ortadoğu’nun önemli topluluklarından biridir. Geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan bu aşiret, göçlerle şekillenen yapısıyla bugün hem Türkiye’de hem de yurtdışında etkisini sürdürmektedir. Hem geleneklerine bağlı kalmayı başarmış hem de modern toplum yapısına uyum sağlamıştır.
