2022 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izniyle başlatılan kazı çalışmalarında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Sabahattin Erdoğan başkanlığında, arkeolog, antropolog, şehir plancısı, sanat tarihçisi ve restoratörlerden oluşan 15 kişilik uzman ekip görev yapıyor.
Kazılar sırasında, Urartu inanç sistemine ışık tutabilecek nitelikte önemli yapılar gün yüzüne çıkarıldı. Bu yapılar arasında, Urartu Kralı Menua’ya adandığı düşünülen bir tapınak ve çevresinde yer alan depo odaları dikkat çekiyor. Tapınağın çevresindeki alanlarda, tapınak ekonomisiyle ilişkili sunu eşyaları ve hediyelik objelerin depolanmış olabileceği değerlendiriliyor.
Ayrıca kazı alanında, iki adet çivi yazılı taş kitabe de bulundu. Bu kitabeler, hem Körzüt Kalesi’nin tarihsel konumunu hem de Urartu Krallığı’nın siyasi ve dini yapısını anlamada önemli veriler sunuyor.
Kazı çalışmaları hakkında bilgi veren Dr. Öğr. Üyesi Sabahattin Erdoğan, “Körzüt Kalesi’nde ortaya çıkarılan yapılar, bölgedeki Urartu egemenliğinin kapsamını ve inanç sistemine dair uygulamaları anlamamız açısından büyük önem taşıyor. Tapınağın bulunduğu alan ve etrafındaki buluntular, bize dönemin sosyal ve ekonomik ilişkilerine dair de ipuçları veriyor,” dedi.
Muradiye Kaymakamı Furkan Taha Türkmenoğlu da kazı alanını ziyaret ederek yürütülen çalışmaları yerinde inceledi ve kazı ekibinden bilgi aldı. Türkmenoğlu, Körzüt Kalesi’nde sürdürülen bu bilimsel çalışmanın bölgenin tarihi zenginliğini gün yüzüne çıkarma açısından büyük önem taşıdığını belirtti.
URARTU KALESİ: KÖRZÜT
Kale, Van ili, Muradiye ilçesinin yaklaşık 9 kilometre güneyinde, Uluşar (Körzüt) Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Van Gölü kapalı havzasının en büyük ovalardan birisi olan Muradiye Ovası'nın güneydoğusunda, Beydağı'nın ovaya doğru yayılan kuzey-güney doğrultulu bazalt kayalık bir yükseltisi üzerinde inşa edilmiştir.
Yörede Pertak olarak da bilinen Körzüt Kalesi konumu, büyüklüğü, mimarisi ve yazıt potansiyeli itibariyle ön plana çıkmaktadır. Ovada yer alan verimli araziler ile Urartu'nun batıya ve İran üzerinden doğuya açılan yollarına hâkim konumuyla ekonomik ve askerî açıdan önemli bir idari merkez konumundadır. Yaklaşık 3,5 hektar ölçülerindeki Sitadel (320 x 110 metre), 1,8 hektarlık Aşağı Yerleşim (150 x 120 metre) ve 2 hektarlık Nekropol (205 x 90 metre) alanlarından oluşan kale ortalama 8 hektarlık bir alanı kaplamaktadır.
Saraya ait mekanlar ile tapınak ve depo odalarından oluşan ciddi bir yapı stoğuna sahiptir. Sitadele ait sur duvarlarındaki taşların boyutu ve inşa teknikleri açısından sahip olduğu etkileyicilik, kalenin önemini açıkça göstermektedir. Taş işçiliği ve inşa tekniği açısından da uzmanlaşma net olarak görülebilmektedir. Kale çevresindeki köylerde çok sayıda yazıtlı ve yazıtsız taş blok tespit edilmiştir. Çoğu Van Müzesine taşınmış blokların Körzüt Kalesi'nden götürülmüş olma olasılıkları bir hayli yüksektir.
Urartu araştırmalarının önde gelen bilim insanları tarafından araştırılan kale, C. Burney ve T. Tarhan - V. Sevin'nin yüzey araştırmalarının yanı sıra A. Dinçol, M. Payne- N. Başgelen ve M. Salvini'nin dilbilimsel araştırmalarına konu olmuştur. Yazıtlar, kale mimarisi ve inşa teknikleri üzerine olan değerlendirmeler, kalenin Urartu'nun ilk dönem kalelerinden biri olduğu ve kalenin kral Minua (MÖ 810-780) tarafından inşa edilmiş olabileceği üzerinedir.
