PANİK ATAK NASIL ANLAŞILIR?
Panik atak belirtileri çoğunlukla birdenbire başlar ve kısa sürede şiddetlenir. En yaygın semptomlar şunlardır:
Kalp çarpıntısı
Nefes darlığı veya boğulma hissi
Göğüste sıkışma
Baş dönmesi veya sersemlik
Terleme, titreme
Mide bulantısı
Kontrolü kaybetme ya da "çıldırma" korkusu
Ölüm ya da bayılma hissi
Bu ataklar genellikle 10 ila 30 dakika arasında sürer ve kendiliğinden sona erer. Ancak kişinin yaşadığı yoğun korku, onu bir sağlık krizindeymiş gibi hissettirebilir.
PANİK ATAK NEDEN OLUR?
Panik atak oluşumunda çeşitli faktörler rol oynar. Bunlar arasında:
Genetik yatkınlık
Yoğun stres veya travmalar
Beyindeki kimyasal dengesizlikler (özellikle serotonin ve norepinefrin)
Uykusuzluk ve yorgunluk
Fazla kafein veya uyarıcı madde tüketimi
Ayrıca ailede kaygı bozukluğu ya da panik bozukluk öyküsü olan bireylerde risk daha fazladır.
Panik Atak Anında Ne Yapmalı?
Panik atak geçiren biri için en önemli adım, bu krizin zararsız ve geçici olduğunu fark etmektir. Atak anında şu yöntemler işe yarayabilir:
Derin ve yavaş nefes almak (burundan al, ağızdan ver)
Dikkati atağın kendisinden başka bir şeye yönlendirmek (çevreye odaklanmak)
Gözleri kapatıp güvenli bir pozisyonda oturmak "Bu sadece bir atak, geçecek" gibi kendini yatıştırıcı iç konuşmalar yapmak 5-4-3-2-1 tekniğini denemek: 5 şey gör, 4 şey duy, 3 şeye dokun, 2 şey kokla, 1 şey tat
SESSİZ (GİZLİ) PANİK ATAK NEDİR?
Bazı panik ataklar dışarıdan çok belirgin olmaz. Kişi içten içe yoğun bir korku yaşarken, çevresi bunu fark etmeyebilir. Bu tür ataklarda:
Mide sıkışması, iç daralması
Boğazda düğümlenme hissi
Hafif baş dönmesi
Kas gerginliği veya huzursuzluk gibi daha içsel belirtiler öne çıkar. Bu tür panik ataklar genellikle bastırılmaya çalışılır, bu da sürecin daha uzun ve yorucu olmasına neden olabilir.
ÇOCUKLARDA PANİK ATAK BELİRTİLERİ
Çocuklar panik atağı, yetişkinler gibi ifade edemeyebilir. Onlarda görülebilecek belirtiler:
Mide ağrısı, baş dönmesi, karıncalanma
Nefes darlığı, ağlama nöbetleri
Okula gitmeyi reddetme
Gece kabusları ve yalnız kalma korkusu
Bu durumların sıklaştığı gözlemlenirse bir çocuk psikiyatristine başvurmak gerekir.
PANİK ATAĞI ÖNLEMEK İÇİN NE YAPMALI?
Panik atakların sıklığını azaltmak ve önlemek için:
Düzenli uyku
Kafein, alkol ve nikotin tüketimini sınırlamak
Stres yönetimi (nefes egzersizleri, meditasyon, yoga)
Fiziksel aktivite
Psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı terapi - CBT) gibi yöntemler oldukça etkilidir. Bazı durumlarda ilaç tedavisi de gerekebilir.
PANİK ATAK NE KADAR SÜRER?
Tipik bir panik atak 5-30 dakika arasında sürer. En yoğun belirtiler genellikle ilk 10 dakikada görülür. Atak sonrasında kişi kendini yorgun, halsiz veya zihinsel olarak tükenmiş hissedebilir.
PANİK ATAK KRONİKLEŞİR Mİ?
Tek bir panik atak yaşanabileceği gibi, bu durum tekrar edebilir ve kronik hale gelerek panik bozukluk adını alabilir. Zamanla, atak korkusu bile kişide anksiyeteye neden olabilir. Tedavi edilmediğinde kişinin sosyal yaşamını ve işlevselliğini olumsuz etkileyebilir.
TANI VE TEDAVİ SÜRECİ
Tanı koymak için öncelikle benzer semptomlara neden olabilecek fiziksel hastalıklar dışlanır. Ardından psikiyatrist tarafından DSM-5 kriterlerine göre değerlendirme yapılır.
Tedavi ise çoğunlukla şunlardan oluşur:
Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)
Antidepresanlar (SSRİ/SNRI grubu)
Gerekirse kısa süreli anksiyolitik ilaçlar
Yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli destekleyici uygulamalar
