1980'li yıllarda Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgaliyle birlikte Pamir Yaylası’ndaki Kırgızlar için zorlu bir göç süreci başladı. Hacı Rahmankul Han liderliğindeki topluluk, yaşanan savaş ve iklim koşulları nedeniyle önce Pakistan’a sığındı. Ancak sıcak iklime uyum sağlayamayan Kırgızlar, Türkiye'ye göç etmek istediklerini bildirdi. Bu talep, dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından kabul edildi.
1982 yılında 1.150 kişilik Kırgız topluluğu, Türk Hava Kuvvetleri’ne ait uçaklarla Türkiye’ye getirildi. Önce Adana ve Malatya’ya yerleştirilen grup, daha sonra Van’ın Erciş ilçesine bağlı Altındere Köyü’ne taşındı. Kırgızların isteği üzerine köyün adı Ulupamir olarak değiştirildi.
Günümüzde yaklaşık 3.850 ila 5.000 arasında Kırgız Türkü’nün yaşadığı Ulupamir, kültürel dokusunu korumayı başarmış bir yerleşim birimi olarak öne çıkıyor. Köydeki Pamir Kültür Eğitim Derneği, bu kültürel mirasın yaşatılması için aktif çalışmalar yürütüyor.
Her yıl düzenlenen Ayran Festivali, köyün en önemli etkinliği olarak öne çıkıyor.
Geleneksel Kırgız kıyafetleri sergileniyor,
Manas Destanı okunuyor,
Kırgızların millî sporu olan Kökbörü (Buskaşı) gibi atlı oyunlar oynanıyor,
Yöresel yemekler ve el sanatları ziyaretçilerle buluşuyor.
KÜLTÜRLERİYLE YAŞIYORLAR
Kırgızlar geleneklerine sıkı sıkıya bağlı bir toplum. Göçebe yaşam tarzından kalan birçok alışkanlıklarını devam ettiriyorlar. Çadır kültürü, renkli düğünler, halk dansları, el yapımı eşyalar ve mutfak kültürleri bölge halkı ve ziyaretçiler için dikkat çekici bir zenginlik sunuyor.
Geleneksel yemekleri arasında:
Beş parmakla yenen Kırgız mantısı,
Etli ve peynirli börekler,
Kırgız pilavı
Ekmek ve hamurlu yiyecekler bulunuyor.
ULUPAMİR NEREDE?
İl: Van
İlçe: Erciş
Konum: Van Gölü’nün kuzeyinde yer alan Ulupamir, Erciş merkezine yaklaşık 30 km uzaklıkta bulunuyor.
Ulaşım: Erciş merkezden kalkan dolmuş ve minibüslerle sağlanabiliyor.
KIRGIZLAR KİMDİR?
Kırgızlar, Orta Asya'nın en eski Türk topluluklarından biridir. Göçebe kültürüyle tanınan Kırgızlar, tarih boyunca özgürlükçü yaşam biçimleri ve zengin sözlü edebiyatlarıyla bilinir. Türkiye’ye gelen Ulupamir Kırgızları da bu mirası yaşatmayı sürdürüyor.
ÖNEMLİ BİLGİLER
Van Kırgızları, Kırgızistan’da akademik çevrelerde "Van Kırgızları" olarak anılmaktadır. Türkiye'deki diğer Türk toplulukları gibi, Küresünniler de bölgedeki Türk varlığını oluşturan unsurlar arasında yer alır. Kırgızlar, Türk kökenlidir; Moğol değil, Orta Asya Türk boyları arasında yer alırlar.
Ulupamir, sadece bir köy değil; aynı zamanda Türk milletinin tarihsel belleğini taşıyan bir kültür hazinesidir. Bugün Van’da yaşayan Kırgızlar, hem geçmişin izlerini hem de geleceğe dair umutları taşıyan bir topluluktur. Onları tanımak, Orta Asya’dan Anadolu’ya uzanan kadim bir yolculuğa tanıklık etmek gibidir.
