Urartuların başkenti olan Van, tarih boyunca birçok farklı medeniyete de ev sahipliği yaptı. Doğal güzellikleri, kültürü, tarihi yapıları, ün salmış şahsiyetleri, kahvaltısı, yöresel yemekleri, efsanevi canavarı ve sevimli kedileri ile dikkatleri çeken Van’ın neyi ile meşhur olduğu merak ediliyor. İşte Van’ın en meşhur yönleri…
Yılda 1 milyona yakın yerli ve yabancı turisti ağırlayan Van, farklı yönleriyle dikkat çekiyor. Doğal güzellikleri bakımından dünyanın en büyük sodalı ve Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü başta olmak üzere göl üzerinde bulunan 4 adası, havzadaki irili ufaklı gölleri, çok sayıdaki şelaleleri, kanyonları, traverten ve peri bacaları ile görenleri kendine hayran bırakan bir şehir.
Doğal güzelliklerinin yanında tarihi yapıların fazlalığı da Van’ı gezginlerin uğrak noktası yapıyor. Kaleleri, kiliseleri, cami ve köprüleriyle tarihe ışık tutan Van, dünyanın en büyük Urartu müzesiyle de ziyaretçilerini tarihi bir yolculuğa çıkarıyor.
VAN'IN EN MEŞHUR YERİ NERESİDİR?
Van’da gezilecek birçok farklı tarihi mekan ve doğal güzellikler vardır. Ancak en meşhur yeri, Van Gölü ve üzerindeki Akdamar Adası’dır. Van Gölü'nün doğu bölümünde 4 ada mevcuttur. Bu adalar: Akdamar Adası, Çarpanak Adası, Adır Adası ve Kuş Adası'dır. Bu adalar, tarihi ve turistik özelliğe sahip olup 1990 yılında Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmişlerdir.
Gölün tuzlu-sodalı suları, biyolojik çeşitliliğe pek izin vermemektedir. Gölde bilinen 103 tür fitoplankton, 36 tür zooplankton ve iki tür balık yaşamaktadır. Bunlar İnci Kefali (Chalcalburnus tarichi) ve siyah benekli sarı bir balıktır. Siyah benekli sarı balık, 2018 yılında İl Jandarma Komutanlığı Su Altı Timinin, Van Gölü'ndeki dalış eğitimi sırasında 13 metre yükseklikteki bir mikrobiyalitin içerisinde yaşadığını tespit etmiştir. Ayrıca bu balık için araştırmalar devam etmekte.
VAN GÖLÜ NASIL OLUŞTU?
Van Gölü, Doğu Toros ve Aladağların arasında kalan tektonik oluşumun batı kısmında bulunmaktadır. Gölün batısında ve kuzeybatısında birkaç sönmüş volkan vardır. Bu volkanlara örnek olarak Süphan Dağı ve Nemrut Dağı örnek verilebilir. Yaklaşık 200 bin yıl önce, Buzul Çağın ortalarında, Nemrut Dağından akan lavlar uzunluğu 60 km'yi aşan bir akım oluşturmuş ve bu akım Van Çukuru ile Muş Çukuru arasındaki su akımını engelleyince göl oluşmuştur.
Günümüzdeki araştırmalara göre Doğu Toros Dağlarının erozyona uğraması sonucu Van Gölü'ndeki suların Dicle'ye dökülüp, gölün küçüleceği ya da yok olacağı düşünülmektedir.
AKDAMAR ADASI VE AKDAMAR KİLİSESİ
Van Gölü'nün mavi sularında yer alan Akdamar Adası, göldeki dört ada (Akdamar, Çarpanak, Adır ve Kuş) arasında hem büyüklüğüyle hem de taşıdığı hikâyeyle en dikkat çekenidir. Yaklaşık 1,5 kilometre uzunluğa ve 500 metre genişliğe sahip olan bu ada, sadece doğal güzelliğiyle değil, yüzyıllardır dilden dile aktarılan hüzünlü bir aşk efsanesiyle de bilinir.
Rivayete göre, bu adada yaşayan Ermeni başkeşişin "Tamar" adında dillere destan güzellikte bir kızı vardır. Gölün karşı kıyısındaki köylerde çobanlık yapan genç bir delikanlı, Tamar’a ilk görüşte âşık olur. Her gece Van Gölü’nün serin sularını kulaçlayarak adaya ulaşır, Tamar ise onu fenerle bekler. Ancak bu gizli aşk çok uzun sürmez.
Tamar’ın babası, bu yasak ilişkiyi öğrendiğinde büyük bir öfkeye kapılır. Bir gece, eline feneri alarak kıyıya iner. Genç çoban yine göle girer; ancak bu kez fener, Tamar'ın değil, kızgın babasının elindedir. Baba, feneri sürekli yer değiştirerek gencin yönünü şaşırtır. Yüzmekten tükenen çoban son bir feryatla, “Ah Tamar!” diye haykırır ve gölün sularında kaybolur. Bu acı çığlığı duyan Tamar da kendini göle bırakır…
İşte bu yürek burkan hikâyeye atıfla, ada zamanla "Ah Tamar" olarak anılmaya başlar. Bu ifade zaman içinde halk arasında "Ahtamara" ve ardından da "Akdamar" şeklini alır.
AKDAMAR ADASI’NA NASIL GİDİLİR?
Van şehir merkezinden Gevaş İskelesi’ne olan yaklaşık 45 kilometrelik uzaklık şahsi araçla 40 dakika, minibüs veya otobüsler ile gidiliyorsa yaklaşık 1 saat mesafede yer alıyor. Van Büyükşehir Belediyesi’ne ait otobüslerle Gevaş ilçe merkezine 7, Akdamar İskelesine ise günde 3 sefer yapılıyor. Van Şehirlerarası Otobüs Terminali’nden kalkan ilçe minibüslerinin ise saat başı seferleri bulunuyor. Akdamar iskelesine vardıktan sonra ile 20-40 dakika arasında süren bir yolculukla adaya ulaşılabiliyor. Akdamar Adası’nda Akdamar Kilisesi, badem ve kayısı ağaçları ve eşsiz Van Gölü manzarasıyla ziyaretçilerini ağırlıyor. Adada kafeterya, lavabo ve mescit bulunuyor. Dileyen ziyaretçiler burada çay ve kahvelerini içebilir, adaya ilişkin hediyelik eşyalar satın alabiliyor.
VAN GÖLÜ’NÜN PARLAYAN YILDIZI ÇARPANAK ADASI
Akdamar Adası’nın yanı sıra Van Gölü’nde son yılların en çok göze çarpan noktası Çarpanak Adası’dır. Çarpanak Adası Van Gölü'nün kuzeydoğu bölgesinde, Van ilinin merkeze bağlı Çitören Köyü mevkiinde bulunan bir adadır. Köyün iskelesinden teknelerle ulaşımın sağlanabildiği ada, üstündeki doğal yaşamın bozulma tehlikesine karşı turizme kapalı tutulmaktadır. Adanın üzerinde 9. ya da 11. yüzyılda yapılmış olduğu sanılan, Aziz Yuhanna'ya (Sen Jan) adanmış bir de manastır vardır. Ktuts Manastırı adı ile anılan yapının bugün yalnızca kilise bölümü ayaktadır. Adada, Türkiye'nin başka bir yerinde bulunmayan pek çok tür bulunmaktadır.
Bugün ada olarak beliren bölümün üstünde 9. yüzyıla tarihlendirilen dinî yapılar vardır. Büyük bir manastır olarak inşa edilmiş olan yapının günümüzde yalnızca kilise bölümü ayaktadır. Ktouts Manastırı olarak kayıtlara geçen manastır adanın kuzey bölümünde bulunmaktadır. Manastırın şapel, vaaz salonları, kütüphane, konukevleri, yemek ve yatma odaları ile diğer oda bölümleri bugün mevcut değillerdir. Manastırın mezarlığı da bugün bütünüyle kaybolmuştur.
Bu manastır, başka bir söylenceye göre ise göre Kutsal Haç, Saint Hripsime, Saint Gragorie, Saint Jean'dan oluşan kutsal dörtlü adına yaptırılmıştır. Manastırın 1700'lü yıllardan kalma yazıtındaki bilgiler dışında bu yapıya ilişkin bir bilgi yoktur. Kilisenin 1462 yılında Etyen adında bir usta tarafından büyük ölçüde yenilendiği söylenmektedir. 15. yüzyılda Adır Adası'ndaki manastırda yaşayan keşişler, bölgede uzun süre yapılan savaşlardan birinde başrahipleri Nerses ölünce Adır'daki manastırdan ayrılmış ve Çarpanak Manastırı'na yerleşmişlerdir.
VAN GÖLÜ CANAVARI EFSANESİ
Van’da yüzyıllardır süregelmiş Van Gölü Canavarı efsanesi de kentin simgesi haline gelmiş durumda. Van Gölü'nde yaşadığı ileri sürülen efsanevi yaratığı bugüne kadar gördüğünü iddia eden çok sayıda kişi vardır. Fakat yapılan araştırmalar göldeki ilk canavar vakasının 1889 yılında yaşadığını aktarıyor. Eski bir gazetede canavarın Van Gölü'nde abdest almak isteyen bir kişiyi kapıp göle sürüklediği haberi yer alıyor. Bu canavar, belirtilenlere göre 15 metre uzunluğunda, oldukça koyu bir renge sayıp sırtında sivri çıkıntıları olan bir varlıktır. Zamanla bu varlığı gördüğünü iddia edenlerin sayısı artınca, olay basına da yansıdı ve resmi kurumlar harekete geçerek bölgeye bir araştırma ekibi gönderildi. Fakat yapılan araştırmalar gölde olağan dışı herhangi bir varlığın olduğuna ilişkin iz bulunamadı.
VAN’DAKİ GEZİLEBİLECEK DOĞAL GÜZELLİKLER
Van’da en çok ziyaret edilen doğal mekanlar ise şöyle:
- Muradiye Şelalesi,
- Kanispi Şelalesi,
- Başkale Peribacaları (Kofiraz) ve travertenleri,
- Keşiş Gölü,
- Erciş Balık Bendi,
- Masiro Kanyonu,
- Artos Dağı,
- Dönemeş Şelalesi,
- Dilkaya Deltası.
VAN’IN EN MEŞHUR TARİHİ MEKANLARI
Van’da doğal güzelliklerin yanı sıra tarihi mekanları da göz kamaştırıyor. Urartuların başkenti Tuşba’da yer alan eski şehirdeki Van Kalesi, camiler, hamam ve hanlar kentte en çok ziyaret edilen mekanların başında geliyor. Van Kalesi, Hoşap Kalesi, Ayanıs Kalesi, Çavuştepe Kalesi, Kız Kalesi, Amik Kalesi ve yeni keşfedilen Körzüt Kalesi gibi onlarca kale ile dikkat çeken Van, tam anlamıyla bir açık hava müzesi.
1- VAN KALESİ
2- AKDAMAR KİLİSESİ
3- SÜLEYMAN HAN CAMİİ
4- HÜSREV PAŞA CAMİİ
5- KAYA ÇELEBİ CAMİİ
6- VAN ULU CAMİİ
7- HOŞAP KALESİ
10- ÇAVUŞTEPE KALESİ
11- ESKİ VAN EVLERİ
12- TUŞPA ANTİK KENTİ
13- AYANIS KALESİ
14- ŞEYTAN KÖPRÜSÜ
15- BARTHOLOMEUS KİLİSESİ
16 – YEDİ KİLİSE
17 – ALTINSAÇ KİLİSESİ
18 – HURKAN KÖPRÜSÜ
19 - HALİME HATUN KÜMBETİ
20 – EDREMİT KIZ KALESİ
21 – GEVAŞ SELÇUKLU MEZARLIĞI
22 – ADIR KİLİSESİ
23 - İZZEDDİN ŞİR CAMİİ
24 – KIRMIZI KÖPRÜ
VAN’IN EN MEŞHUR HAYVANI
Van Kedisi, Van’ın tescilli bir markasıdır. Kedilerin en güzeli Van Kedisi sadece Van Denizi Havzası’nda yaşayan safkan bir kedi türüdür. En önemli özelliği genetik bir bozukluk sonucu oluşan iki farklı göz rengidir. Bazılarının her iki gözü de mavi; bazılarının her iki gözü de kehribar rengindedir. En ilgi çekenleri, bir gözü mavi, bir gözü kehribar rengi olanlardır. Tüyleri kışın artarken; yazın azalır. Tilki kuyruğunu andıran kabarık bir kuyruğa ve beyaz, ipeksi tüylere sahiptir.
Van’ın bir diğer coğrafi tescilli ve meşhur hayvanı ise Van Balığıdır (İnci Kefali). İnci kefali sadece Van Gölü’nden çıkan bir balık türüdür.
Ayrıca bir hayvan olarak kabul edilen ve zaman zaman gündem olan Van Gölü Canavarı da bu hayvanlar arasında sayılabilir. Korkunç bir canavara benzetilen Van Gölü Canavarı özellikle sosyal medyada sık sık gündem oluyor.
Van’ın diğer bir cins hayvanı ise Norduz Koyunu’dur. Dünyada sadece Van'ın Gürpınar ilçesinde yetiştirilen ve Türkiye'nin önemli gen kaynakları arasında yer alan Norduz koyununun nesli, bölgeden göç etmeyen tek köy sayesinde yok olmaktan kurtuldu.
VAN’IN EN MEŞHUR YEMEĞİ
Van, tarihi ve doğal unsurlar bakımından oldukça önemli bir şehirdir. Bu unsurların dışında yemek kültürüyle de ön plana çıkan Van'ın kendine öz yemek kültürü var. Kahvaltısıyla dünyada ün yapan Van’da yöresel yemekler de dikkat çekiyor. Van Otlu Peyniri en meşhur yiyecek olsa da birçok farklı yemek de kentin zengin mutfağının bir göstergesi.
Van’ın en meşhur yemekleri arasında şunlar sıralanabilir:
- Keledoş
- Helise
- Sengeser
- Çiriş Pilavı
- Kurut aşı
- Tandırda balık
- Van Çöreği
- Murtuğa
- Borani
- Kürt Köftesi
- Kavut.
VAN’IN EN MEŞHUR ŞAHSİYETLERİ?
Kadim kent Van ilim, edebiyat, kültür, sanat noktasında da önemli isimler yetiştirmiştir. Son yüzyılın en büyük alimlerinden Bediüzzaman Said-i Nursi, edebi kimliği ve tasavvufi düşünceleriyle Kürt edebiyatında önemli ismi Feqîyê Teyran ile Ahmed-i Xani, 14. Başbakan Ferit Melen gibi önemli şahsiyetlere ev sahipliği yapan Van, edebiyatçı yazar Yaşar Kemal’in doğduğu şehirdir.
Van’ın en meşhur şahsiyetleri arasında şunlar gösterilebilir:
- Bediüzzaman Said-i Nursi
- Feqîyê Teyran
- Ahmed-i Xani
- Yaşar Kemal
- Abdulhakim Arvasi
- Ferit Melen
- Hakan Fidan
- Hüseyin Çelik.
