Binlerce yıllık tarihiyle birçok medeniyetin izlerini taşıyan Van, zengin kültürüyle bölgenin en değerli şehirlerinden biridir. Van, gerek doğal güzelleriyle gerek verimli topraklarıyla tarih boyunca çok önemli bir yerleşim yeri olmuştur.
Van Gölü'nün çevresinde kurulan şehir, Kalkolitik döneme kadar uzanan bir tarihe sahiptir. Urartu gibi önemli medeniyetlere ev sahipliği ve başkentlik yapmasıyla, Van'ın en eski çağlardan beri önemli bir bölge olduğunun göstergesidir. Kral Sarduri'nin yaptırdığı Van Kalesi ve eski Van şehri, bölge tarihinin adeta bir yansımasıdır.
Van, Medler, Persler, Makedonyalılar ve Partlar gibi imparatorlukların egemenliğine girmiştir. Sonraki dönemlerde ise Selçuklular, Eyyubiler, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Osmanlı gibi devletlerin de egemenliğinde kalan Van Kürt nüfusunun yoğun olduğu illerdendir. Tarih boyunca inşa edilen başta camiler ve medreselerin yanında birçok mimari eser ile şehrin tarihi ve kültürel dokusuyla zenginleşmiş bir şehirdir.
19. yüzyılda Ermeni isyanları ve I. Dünya savaşı sırasında yaşananlardan dolayı Van'ın tarihinde karanlık bir dönem yaşanmıştır. Ancak 1918'de gerçekleşen kurtuluşla birlikte Van, yeniden büyümeye devam etmiştir.
Günümüzde bu kadim şehir, tarihi mirasıyla birlikte turizmin de çok önemli merkezlerinden biridir. Zengin tarihini, doğal güzellikleri ve kültürel dokusuyla birleştiren Van, Anadolu'nun en değerli şehirlerinden biri olarak ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.
VAN’IN ESKİ İSMİ
Tarihçiler Van’ın ilk adını Urartular dönemine dayandırıyor. O dönemde şehrin adı “Tuşpa” olarak kayıtlara geçti. Van, MÖ 9. yüzyıldan yıkılışına kadar Urartular'ın başkentliğini 'Tuşpa' adı ile yapmıştır. Tuşpa'nın antik kalıntıları, Van'da, Van Gölü'nün doğu kıyısında, Van'ın batısında bulunmaktadır. Urartuların egemenliğinde Tuşpa, yalnızca bir kale değil, aynı zamanda kültür, ticaret ve yönetim merkeziydi. Van Kalesi’nin eteklerinde kurulan şehir, Urartu Krallığı’nın en parlak dönemine tanıklık etti. Bu nedenle Van’ın ilk ismi, tarihsel olarak Tuşpa olarak kabul edilir.
Ancak kaynaklarda şehrin isminin farklı varyasyonlarına da rastlanmaktadır. Urartu yazıtlarında bölgenin “Biaina” ya da “Viani” olarak anıldığı belirtilir. Zamanla bu isimler değişerek günümüzün “Van” kelimesine dönüşmüştür. Yani Van’ın ilk resmi adı “Tuşpa” olsa da, bölgenin farklı halklar tarafından farklı şekillerde adlandırıldığı da bilinmektedir. Osmanlı dönemine gelindiğinde ise şehir artık “Van” olarak kayıtlara geçmiş, bu isim bugüne kadar korunmuştur.
Dünya'nın hala yaşanılan en eski kentlerinden biri olan bu şehir Van’ın Tuşba ilçesine ismini vermektedir.
TUŞPA'NIN TARİHİ
Tuşpa, MÖ 9.yüzyılın ortalarında, Urartu Kralı I.Sarduri tarafından yaptırılmıştır. Urartular'dan sonra Orontid Hanedanı, Ahameniş İmparatorluğu, Selevkos İmparatorluğu, Ermeni Krallığı, Bizans İmparatorluğu, Vaskuran Krallığı, Selçuklu Hanedanı, Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine giren bu şehir tarihin en önemli yerleşim yerlerinden biridir.
Bugün Van, hem “Tuşpa” adıyla Urartulardan kalan tarihiyle hem de “Van” ismiyle yaşayan bir miras niteliğindedir. Van Kalesi, bu kadim geçmişin en önemli sembolü olmaya devam etmektedir.
