Endometriozis Nedir?
Endometriozis, genellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri, rahmin dış yüzeyi ve pelvik organlar gibi bölgelerde görülür. Nadir durumlarda bağırsak, mesane, hatta akciğer ve beyin gibi uzak organlara da yayılabilir.
Özellikle 30’lu ve 40’lı yaşlardaki kadınlarda sık görülür. Doğurganlığı etkileyebilir, ancak her hastada bu durum yaşanmaz.
Derin İnfiltre Endometriozis (DIE)
Bu daha ileri bir form olup endometrial dokuların pelvik organların içine kadar yayılmasıyla oluşur. Yumurtalık, rektum, mesane gibi organları etkileyebilir ve organlar arasında ciddi yapışıklıklara neden olabilir. Bu duruma bazen "donmuş pelvis" denir ve nadiren görülür.
Endometriozis Tehlikeli midir?
Endometriozis doğrudan hayatı tehdit etmez, ancak:
· Kronik ağrı
· Şiddetli adet sancıları
· Yorgunluk
· Depresyon, anksiyete
· Kısırlık
gibi etkilerle yaşamı oldukça zorlaştırabilir. Hastalığın ciddiyeti kişiden kişiye değişir.
Endometriozisin Nedenleri
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte bazı faktörler hastalığın gelişmesinde etkili olabilir:
· Retrograd adet akışı: Adet kanamasının rahim dışına, karın boşluğuna doğru geri gitmesi.
· Genetik yatkınlık: Aile öyküsü olan kişilerde daha sık görülür.
· Bağışıklık sistemi bozuklukları: Doku büyümesini engelleyemeyebilir.
· Yüksek östrojen düzeyleri
· Cerrahi müdahaleler: Özellikle sezaryen sonrası, dokular farklı yerlere taşınabilir.
Endometriozis Nasıl Anlaşılır?
Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı kişilerde belirgin bir semptom olmazken, bazılarında yaşam kalitesini düşürecek düzeyde ağrılar olabilir:
Yaygın Belirtiler:
· Adet döneminde şiddetli ağrı
· Alt karın ve bel bölgesinde kronik ağrı
· Cinsel ilişki sırasında ya da sonrasında ağrı
· Adet döneminde idrar yaparken veya dışkılarken ağrı
· Ara kanamalar, lekelenmeler
· Kısırlık
· Sindirim sorunları (şişkinlik, kabızlık, mide bulantısı)
Bağırsak Endometriozisi Belirtileri:
Bu formu, irritabl bağırsak sendromuyla karıştırılabilir ancak genellikle adet döngüsüyle bağlantılı olarak kötüleşir:
· Kabızlık ya da ishal
· Gaz ve şişkinlik
· Rektal ağrı veya kanama
· Dışkılama sırasında ağrı
· Derin pelvik bölgede ilişki sırasında ağrı
Endometriozis Nasıl Tedavi Edilir?
Endometriozis tamamen iyileştirilemez ancak semptomları hafifletmek mümkündür. Tedavi, semptomların şiddetine, çocuğunuz olup olmamasına ve genel yaşam tarzınıza göre planlanır.
1. İlaç Tedavisi
· Ağrı kesiciler: İbuprofen veya naproksen gibi NSAID’ler.
· Hormon tedavileri:
o Doğum kontrol hapları (adetleri baskılayarak ağrıyı azaltabilir)
o Hormonlu spiral (RİA)
o GnRH agonistleri: Östrojen üretimini geçici olarak durdurur, menopoz benzeri durum yaratır.
2. Cerrahi Tedavi
İlaçların yetersiz kaldığı durumlarda tercih edilir. Endometriozis odakları çıkarılır, organlar arasındaki yapışıklıklar açılır. Özellikle çocuk sahibi olmak isteyen hastalar için etkili bir seçenektir.
3. Destekleyici Yöntemler
· Akupunktur
· Bitkisel destekler (tarçın kabuğu, meyan kökü)
· Tiamin, magnezyum ve omega-3 gibi takviyeler
Endometriozis ve Doğurganlık
Endometriozis, özellikle ileri vakalarda kısırlığa neden olabilir, ancak bu her hasta için geçerli değildir. Araştırmalar, endometriozis tanısı alan kadınların yaklaşık %60-70’inin tedavi görmeden hamile kalabildiğini göstermektedir.
Endometriozis, her ne kadar hayati tehlike yaratmasa da ihmal edilmemesi gereken kronik bir hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
