EMDR, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tedavisinde etkili bir yöntem olarak öne çıkmakla birlikte; anksiyete, fobiler, kayıp, çocukluk travmaları gibi birçok psikolojik sorunun da ele alınmasında kullanılmaktadır.
Bu terapi yaklaşımı, 1987 yılında Amerikalı psikolog Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin rahatsız edici düşünceler üzerindeki etkisini fark etmesiyle geliştirilmiştir. Yapılan araştırmalar, belirli göz hareketleri veya çift yönlü uyarım tekniklerinin, beynin anıları yeniden işlemesini ve duygusal yükleri azaltmasını sağladığını göstermiştir. Bu sayede, birey travmatik deneyimlere dair düşünce, duygu ve bedensel tepkilerini yeniden yapılandırabilir.
EMDR TERAPİSİ NASIL UYGULANIR?
EMDR terapisi yapılandırılmış ve planlı bir şekilde ilerleyen sekiz aşamadan oluşur. Bu süreç, danışanın travmatik anıları güvenli biçimde ele almasını ve yeniden işlemesini sağlar.
- Geçmişin Değerlendirilmesi
Danışanın yaşam öyküsü, yaşadığı travmalar ve mevcut sorunları ayrıntılı olarak ele alınır. Terapi sürecinde üzerinde çalışılacak anılar bu aşamada belirlenir. - Hazırlık
Danışan terapiye hazırlanır, EMDR yöntemine dair bilgilendirme yapılır ve güvenli bir içsel alan oluşturulması sağlanır. - Değerlendirme
Travmatik anıya ilişkin olumsuz düşünceler, duygular ve beden duyumları tespit edilir. Aynı zamanda danışanın bu anıya karşı geliştirmek istediği olumlu düşünceler belirlenir. - Duyarsızlaştırma
Göz hareketleri ya da çift taraflı uyarım teknikleri (örneğin ritmik ses ya da dokunma) ile travmatik anıya bağlı yoğun duygusal tepkiler azaltılır. - Yerleştirme
Danışanın olumsuz inançlarının yerine, daha işlevsel ve olumlu düşünceler yerleştirilir. - Beden Taraması
Anıya dair beden duyumları gözlemlenir. Hâlâ var olan gerginlik ya da rahatsızlıklar varsa bunlar da işlenir. - Kapanış
Seansın sonunda danışanın rahatlatılması ve güvenli bir şekilde seanstan ayrılması sağlanır. Gerekirse danışana evde uygulayabileceği rahatlama teknikleri önerilir. - Yeniden Değerlendirme
Bir sonraki seansta önceki çalışmanın etkileri gözden geçirilir, gerekirse süreç tekrarlanır veya yeni anılarla çalışılır.
EMDR TERAPİSİ KİMLERE UYGULANABİLİR?
EMDR yalnızca büyük travmalar sonrası değil, gündelik yaşamda sıkça karşılaşılan stres kaynaklarının işlenmesinde de kullanılabilir. Aşağıdaki durumlarda EMDR terapisi oldukça etkilidir:
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
Kazalar, doğal afetler, saldırılar gibi olayların ardından gelişen psikolojik rahatsızlıklarda. - Anksiyete ve Panik Bozuklukları
Yoğun kaygı ya da panik atağa neden olan geçmiş deneyimlerin ele alınmasında. - Yas ve Kayıp Süreçleri
Sevilen birinin kaybı sonrası oluşan duygusal yoğunlukla başa çıkmakta. - Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Takıntıların kökeninde yer alan olumsuz yaşantıların işlenmesinde. - Fobiler ve Korkular
Yükseklik, uçuş, sosyal ortamlardan korkma gibi durumlara neden olan deneyimlerin yeniden işlenmesinde. - Çocukluk Dönemi Travmaları
İhmal, istismar, boşanma gibi geçmiş deneyimlerin bugünkü etkilerinin azaltılmasında. - Yeme Bozuklukları
Duygusal yeme, anoreksiya ya da bulimiya gibi rahatsızlıkların altında yatan duygusal yüklerin ele alınmasında. - Psikosomatik Rahatsızlıklar ve Migren
Psikolojik kökenli bedensel ağrıların çözümünde. - Cinsel ve Fiziksel Taciz Sonrası Yaşantılar
Bu tür travmatik deneyimlerin etkilerinin azaltılmasında. - İş Stresi ve Tükenmişlik
Yoğun çalışma temposu ya da işle ilgili olumsuz yaşantıların etkilerini hafifletmede.
EMDR TERAPİSİ KİMLERE UYGULANMAMALIDIR?
Her terapi yönteminde olduğu gibi, EMDR'nin de dikkatli bir şekilde uygulanması gereken durumlar vardır. Aşağıdaki kişilerde uygulama öncesi detaylı değerlendirme yapılması şarttır:
- Akut psikoz ya da gerçeklikten kopma durumları olan bireyler
- İleri düzey dissosiyatif bozukluk (kişilik bölünmesi gibi) yaşayanlar
- Duygusal olarak aşırı dengesiz ya da kriz halinde olan bireyler
Bu gibi durumlarda EMDR yalnızca deneyimli ve bu alanda özel eğitim almış uzmanlar tarafından uygulanmalıdır.
