İTTİHADUL ULEMA Fetva Kurulu "Banka promosyonuna alternatif olarak sunulan sıfır faizli kredilere başvurmak caiz midir?” sorusuna yanıt verdi.
Fetvada, şu ifadelere yer verildi:
“Memurların, emekli ve özel sektör çalışanlarının hem maaş hem de diğer işlemler için faizli bankalarda para bulundurmaları caiz değildir. Bu bankaların cazip tekliflerinden yararlanmak amacıyla sendikalar aracılığıyla üyeleri onlara yönlendirmek ve bu yönde kamuoyu oluşturmak da bu kapsamda değerlendirilmelidir. Maaş günü geldiğinde söz konusu para, ilk fırsatta ya nakit olarak çekilmeli ya da katılım bankalarına aktarılmalıdır.
Bankaların, bu maaşlardan elde ettikleri kazanç karşılığında müşterilerine ‘promosyon’ adı altında bir ödeme yaptıkları bilinmektedir. Söz konusu promosyon, kişinin kendisine ve bakmakla yükümlü olduğu kişilere helal değildir. Öte yandan, promosyona alternatif olarak ‘sıfır faiz’ adı altında çalışanlara sunulan kredinin de şu sebeplerle caiz olmadığını belirtmek gerekir:
Öncelikle, Türkiye örneğinde faizli bankaların ‘sıfır faiz’ adı altında sundukları krediler aslında faizsiz değildir. Zira, aylık taksitler geciktirildiğinde krediyi alan kişiden fazla miktar alınacağı sözleşme metninde açıkça belirtilmektedir. Her dört mezhebin mutemed görüşü böyle bir şartın yer aldığı akdin haram olduğu yönündedir.
Ayrıca, bankanın verdiği kredi özel bir sigorta ile garanti altına alınmaktadır ki âlimlerin büyük çoğunluğu, özel sigortanın haram olduğu görüşünü benimsemiştir.
Bankada tutulan maaşlar, çalışanların bankaya verdiği bir karz (borç) mesabesindedir. Zira banka bu parayı kullanmakta, özel olarak bir kasada bekletmemektedir. Her ne kadar ismi mevduat olsa da uygulamanın İslam fıkhındaki karşılığı borç akdidir. Dolayısıyla, ‘sıfır faiz’ adı altında verilen kredi, söz konusu karz’ın karşılığı olarak memurlara verilmektedir. Geçmişten günümüze kaynaklarımızın neredeyse tamamı, böyle bir şarta bağlı olarak verilen kredinin bir çeşit faiz olduğunu ifade etmiştir. Zira genel bir fıkhî kaide gereği, herhangi bir menfaat elde etme amacıyla verilen her borç, faiz kapsamına girmektedir.
Banka, memurlara vermesi gereken promosyonu vermeyip bunun yerine söz konusu krediyi sunmaktadır. Bu durumda çalışanlara verilen kredinin faizi, dolaylı olarak feragat edilen promosyon tutarına tekabül etmektedir. Yani zahiren faizsiz gibi görünse de gerçekte promosyon miktarı verilen kredinin faizi hükmündedir.
Bu nedenle; hassasiyet sahibi Müslümanların söz konusu krediden uzak durmaları, promosyonu bankaya bırakmayıp ihtiyaç sahiplerine vermeleri gerekmektedir.
