Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, uzun süredir üzerinde çalıştığı "İmar Planı Değişikliğine Dair Değer Artış Payı Uygulama Yönetmeliği"ni Resmi Gazete'de yayımlayarak yürürlüğe soktu. Yeni düzenleme, imar planlarındaki değişiklikler sonucu taşınmazların değer kazanması durumunda, bu artışın yüzde 90'ının kamuya kaynak olarak kazandırılmasını öngörüyor.
YÖNETMELİĞİN AYRINTILARI ORTAYA ÇIKTI
Yönetmelik, 3194 sayılı İmar Kanunu'nda düzenlenen değer artış payı uygulamasının usul ve esaslarını netleştiriyor. Buna göre, taşınmaz maliklerinin tamamının talebi üzerine yapılan uygulama imar planı değişikliklerinde ortaya çıkan değer artışının yüzde 90'ı, "değer artış payı" adı altında kamuya ödenecek.
DEĞER TESPİTİ NASIL YAPILACAK?
Süreç, plan değişikliği talebinin idareye iletilmesiyle başlayacak. Plan onaylandıktan sonra, değerleme raporu bedelinin 15 gün içinde yatırılması gerekecek. Ardından, idare tarafından DAP sistemi üzerinden otomatik olarak en az iki yetkili gayrimenkul değerleme kuruluşu atanacak. Bu kuruluşlar, taşınmazın mevcut plan ve yeni plan durumundaki piyasa değerlerini ayrı ayrı tespit ederek 30 gün içinde raporlarını hazırlayacak. İdare bünyesinde kurulan kıymet takdir komisyonu, bu raporların ortalamasını baz alarak nihai değer artışını belirleyecek.
ÖDEME SEÇENEKLERİ VE İNDİRİM FIRSATI
Değer artış payı, peşin veya dört taksitle ödenebilecek. Peşin ödemelerde yüzde 10 indirim uygulanacak. Taksitli ödemelerde ise ilk taksit faizsiz olacak, sonraki taksitler TÜFE artış oranları üzerinden güncellenecek. Ödemeler, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca yetkilendirilen bankalar aracılığıyla yapılacak.
TAPUYA ŞERH KONULACAK
Değer artış payı süreci başladığında, tapu müdürlüğüne konu taşınmazlar için şerh işlemi gerçekleştirilecek. Bu şerh, değer artış payının tamamı ödenmeden taşınmazın satış, devir, bağış işlemlerinin yapılamayacağını, ayrıca ruhsat alınamayacağını belirtecek.
İSTİSNAİ DURUMLAR DA YÖNETMELİKTE
Yönetmelikte, değer artış payı alınmayacak durumlar da sıralandı. Buna göre; afet riski altındaki alanlar, rezerv yapı alanları, kamu mülkiyetindeki alanlar, mazbut ve mülhak vakıf arazileri ile belirli şartlarda riskli yapıların bulunduğu parsellerdeki plan değişikliklerinden değer artış payı alınmayacak.
KAYNAK DAĞILIMI NETLEŞTİ
Toplanan değer artış paylarının dağılımı da yönetmelikle düzenlendi. Büyükşehirlerde pay, büyükşehir belediyesi, ilçe belediyesi, dönüşüm projeleri özel hesabı ve genel bütçe arasında eşit oranda paylaştırılacak. Büyükşehir olmayan yerlerde ise paylar farklı oranlarda dağıtılacak.
ESKİ PLAN MÜRACAATLARI İÇİN GEÇİCİ MADDE
Yönetmelikte, 20 Şubat 2020'den önce resmi kayıt numarası almış plan değişikliği başvurularının değer artış payına tabi olmayacağı belirtilerek, geçiş sürecine ilişkin düzenlemelere de yer verildi.
Şehircilikte Adil Paylaşım: Yönetmelik, imar değişiklikleriyle yaratılan değerin daha adil paylaşımını hedefliyor.
Spekülasyon Önlemi: Keyfi imar değişikliklerinin ve arsa spekülasyonlarının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Kamu Kaynağı: Şehirlerin altyapı ve dönüşüm projeleri için yeni bir kaynak oluşturuluyor.
Mülkiyet Çözümü: Kamulaştırılamayan alanlardaki mülkiyet sorunlarına çözüm getiriliyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın yürürlüğe koyduğu bu kapsamlı düzenleme, Türkiye'deki şehircilik ve emlak sektörü uygulamalarını kökten etkileyecek nitelikte. Planlı kentleşme hedefi doğrultusunda, imar değişikliklerinden doğan rantın kamuya aktarılması, hem belediyelerin hem de merkezi yönetimin kaynak yaratmasına önemli katkı sağlayacak. Ancak uygulamanın sahadaki yansımaları ve sektörde oluşturacağı etkiler, önümüzdeki dönemde netleşecek.
