Ortaçağ Dönemine ait Anadolu'nun en büyük Türk İslam mezarlığından biri olan ve yaklaşık 50 bin metrekarelik bir alanı kaplayan Gevaş Selçuklu Mezarlığı'nda bugüne dek tespit edilen mezar taşlarının sayısı 750'yi buluyor.
Birçoğu 14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlenen mezarlıktaki mezar taşları ise Ahlat mezar taşlarından farklı olarak ‘beyaz kalker' taşından yapıldı. Türk tarihi ve sanatı açısından büyük bir öneme sahip olan mezarlıkta bulunan şahide ve sandukaların tüm yönleriyle gün yüzüne çıkarılması ve hak ettiği değere kavuşturulması amacıyla 3 yıl önce restorasyon çalışmaları başlatıldı.
Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda 750'yi aşkın mezar taşı tespit edilirken, yüzlerce tarihi mezar taşı da titizlikle restore edildi. Ayrıca toprak altında kalan çok sayıda mezar da kazılarla gün yüzüne çıkarıldı. Bu yönüyle mezarlık, hem tarihçilerin hem de sanat tarihçilerinin ilgisini çekmeye devam ediyor.
Gevaş Selçuklu Mezarlığı’nda bulunan mezar taşları, benzerleriyle kıyaslandığında dikkat çeken önemli bir ayrıntıya da sahip. Ahlat mezar taşlarının aksine, bu alandaki mezar taşları ‘beyaz kalker’ taşından yapılmış olmasıyla öne çıkıyor. Bu durum, taş işçiliği ve mezar sanatı açısından Gevaş mezarlığını özgün bir konuma yerleştiriyor.
Restorasyon çalışmaları kapsamında, mezarlıktaki şahide ve sandukaların tüm yönleriyle gün yüzüne çıkarılması, korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması. Türk tarihi ve mimarisi açısından büyük öneme sahip olan mezarlığın, tamamlandığında önemli bir kültürel miras alanı ve turizm değeri haline gelmesi bekleniyor.
Alanda şu ana kadar yürütülen çalışmada, tahrip olan yüzlerce mezar taşı restore edilirken, şahideli (baş ve ayak kısmında üzerinde yazı ve süslemelerin yer aldığı dikili taşın bulunduğu mezar) ile şahidesiz (baş ve ayak kısmında dikili taş olmayan mezar) çok sayıda mezar ortaya çıkarıldı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Van Kültür Turizm İl Müdürlüğü ve Van Müze Müdürlüğü’nün katkılarıyla başlatılan restorasyon çalışmaları aralıksız bir şekilde devam ediyor.