Van otlu peyniri; Van başta olmak üzere Hakkâri, Bitlis ve Şırnak’ta da üretilen, koyun sütünün yoğun aroması ve yöresel otların eşsiz karışımıyla hazırlanan geleneksel bir peynir çeşididir. Van kahvaltısının vazgeçilmez unsuru olan bu peynir, kendine özgü mayhoş kokusu ve yoğun aromasıyla tanınır. Sıcak bir tandır ekmeği ve demli bir çayla birleştiğinde, Van’a özgü kahvaltı deneyiminin başrol oyuncusudur.
Bu peynirin en dikkat çeken özelliği, içeriğinde bulunan doğal dağ otlarıdır. Genellikle ilkbahar aylarında Van’ın yüksek yaylalarından ve dağ eteklerinden toplanan bu otlar arasında şunlar yer alır:
Sirmo
Suh (yabani sarımsak)
Mendi
Yabani kekik
Heliz
Yabani nane
Bu otlar peynirin hem kokusunu hem de şifalı etkilerini belirler.
VAN OTLU PEYNİRİ NASIL SAKLANIR?
Van otlu peynirin doğru şekilde saklanması, hem lezzetinin korunması hem de uzun süre dayanması açısından büyük önem taşır. İşte geleneksel ve modern saklama yöntemleri:
1. SALAMURA (TUZLU SU) YÖNTEMİ
Peyniri saklamanın en yaygın yollarından biri salamura yapmaktır. Peynir, tuzlu suyun içinde bekletilerek hem korunur hem de olgunlaşmaya devam eder.
2. KURU TUZLAMA VE KÜPTE SAKLAMA
Geleneksel yöntemlerden biri olan kuru tuzlama, peynirin uzun süre saklanmasını sağlar. Bu yöntemde peynir, tuzla ovularak toprağa gömülen toprak küplere veya plastik bidonlara yerleştirilir. Üzerine üzüm yaprağı kapatılarak dış etkenlerden korunması sağlanır. Peynir en az 3 ay bekletilmeli, tercihen daha uzun süre dinlendirilmelidir.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Küplerin ya da bidonların içinde boşluk kalmamalıdır.
Peynirle temas eden alanlar tamamen dolu olmalı, hava almamalıdır.
Geleneksel olarak küplerin dışı çamurla kaplanır; bu hem koruma hem de aroma açısından önemlidir.
3. BUZDOLABINDA SAKLAMA
Marketlerden alınan paketli Van otlu peynirler, buzdolabında +4 ila +6 derece arasında saklanmalıdır. Ancak ambalaj açıldıktan sonra, ürün 2–3 hafta içinde tüketilmelidir. Bunun nedeni, peynirin katkı maddesi içermemesi ve doğal yöntemlerle üretilmiş olmasıdır.
DERİN DONDURUCU KULLANMAYIN!
Van otlu peyniri, diğer bazı peynir türlerinin aksine dondurularak saklanmaya uygun değildir. Dondurucu, peynirin dokusunu ve aromasını olumsuz etkiler.
VAN OTLU PEYNİRİ NASIL TÜKETİLİR?
Bu özel peynir, sadece kahvaltılarda değil; yemeklerde, börek ve gözlemelerde, omlet ve sandviçlerde de kullanılabilir. Doğal otların verdiği aroma sayesinde yemeklerinize farklı bir lezzet katacaktır.
VAN OTLU PEYNİRİN BESİN DEĞERİ NEDİR?
Besleyici değeri oldukça yüksek olan Van otlu peyniri, tam bir protein ve kalsiyum deposudur.
25 gram (ince dilim) otlu peynirde yaklaşık:
25 kalori
3.88 gram protein
6.5 gram yağ
0.23 gram karbonhidrat
175 mg kalsiyum bulunur.
Bu değerler, özellikle kemik ve kas gelişimi için oldukça faydalıdır.
VAN OTLU PEYNİRİN FAYDALARI NELERDİR?
Bilimsel araştırmalar ve geleneksel bilgiler ışığında Van otlu peynirinin birçok faydası öne çıkmaktadır:
Doğal Antibiyotik Etki: İçeriğindeki otlar sayesinde antimikrobiyal özellik gösterir.
Bağışıklık Güçlendirici: C vitamini içeren otlar bağışıklık sistemini destekler.
Diyabet Desteği: Suh bitkisi sayesinde kan şekerini dengeleyici etki sağlar.
Sindirim Dostu: Hazmı kolaylaştırır, kabızlığa iyi gelir.
Tokluk Hissi: Uzun süre tok tutar, kilo kontrolüne yardımcı olur.
Göz Sağlığına Destek: B2 vitamini açısından zengindir, katarakt oluşumunu önleyebilir.
Kemik Sağlığı: Kalsiyum yönünden zengin olduğu için kemik erimesine karşı etkilidir.
TUZ MİKTARINA DİKKAT!
Van otlu peyniri genellikle tuzlu bir yapıya sahiptir. Bu yüzden yüksek tansiyon ve mide hassasiyeti olan bireylerin kontrollü tüketmesi önerilir. Türkiye Böbrek Vakfı’nın da uyardığı gibi, özellikle küp peynirlerdeki tuz oranı sağlık açısından dikkatle değerlendirilmelidir.
VAN OTLU PEYNİRİ NEREDEN ALINIR?
Otlu peynirin yapımı zahmetli olduğu ve yalnızca ilkbaharda toplanan özel otlar içerdiği için, fiyatı klasik beyaz peynire göre daha yüksektir. 2025 yılı itibariyle Van otlu peyirinin kilogram fiyatı ortalama 350-500 TL arasında değişmektedir.
En taze Van otlu peyirleri genellikle Mayıs ayından itibaren Van’daki yerel peynircilerden temin edilebilir. Ayrıca, güvenilir internet siteleri üzerinden de doğal ürün olarak sipariş verebilirsiniz.
Van otlu peyniri yalnızca bir kahvaltılık değil; doğayla, kültürle ve sağlıkla iç içe geçmiş bir gelenektir. Doğru saklama koşullarıyla uzun süre muhafaza edebilir, sofralarınıza hem lezzet hem de şifa katabilirsiniz.
