D VİTAMİNİ NE İŞE YARAR?
D vitamininin vücut için birçok önemli işlevi vardır:
· Kalsiyum ve fosfor emilimini artırır: Bu sayede kemiklerin güçlü ve sağlıklı olmasını sağlar. D vitamini eksikliği, osteoporoz ve raşitizm gibi kemik hastalıklarına yol açabilir.
· Bağışıklık sistemini destekler: Enfeksiyonlara karşı vücudu korur, iltihaplanmayı azaltır.
· Kas gücünü artırır: Özellikle yaşlı bireylerde kas zayıflığını ve düşme riskini azaltır.
· Ruh sağlığını destekler: Düşük seviyeleri depresyonla ilişkilendirilmiştir.
· Kanser riskini azaltabilir: Özellikle kolon, meme ve prostat kanseri riskinin düşük D vitamini seviyeleriyle bağlantılı olduğu düşünülmektedir.
· Tansiyonu dengeler: D vitamini, kan basıncının düzenlenmesinde de rol oynar.
· Kilo kontrolünü destekleyebilir: Kalsiyumla birlikte alındığında iştahı baskılayabilir.
GÜNLÜK D VİTAMİNİ İHTİYACI NE KADAR?
Yaşa göre önerilen günlük D vitamini miktarları şu şekildedir:
· 0–12 ay bebekler: 400 IU
· 1–70 yaş arası bireyler: 600 IU
· 70 yaş ve üzeri: 800 IU
IU (International Unit), uluslararası birim anlamına gelir.
D VİTAMİNİ NERELERDE BULUNUR?
D vitamini doğal olarak az sayıda besinde bulunur. Bunlar arasında:
· Yağlı balıklar (somon, uskumru, sardalya)
· Yumurta sarısı
· Karaciğer
· Zenginleştirilmiş süt, yoğurt, portakal suyu ve kahvaltılık tahıllar
Ayrıca cilt, güneş ışınlarına maruz kaldığında kendi D vitaminini üretir.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLER
D vitamini seviyeleri birçok etkene bağlı olarak düşebilir:
· Güneş ışığından yeterince yararlanmamak
· Koyu ten rengi: Melanin, cildin D vitamini üretimini azaltır.
· Yaş: Yaşlandıkça cildin üretim kapasitesi azalır.
· Obezite: D vitamini yağ dokusunda depolanır ve kanda dolaşan miktar azalır.
· Beslenme yetersizliği: D vitamini içeren gıdaların az tüketilmesi
· Bağırsak emilim bozuklukları: Crohn hastalığı, çölyak, kistik fibroz gibi durumlar
GÜNLÜK D VİTAMİNİ İÇİN GÜNEŞ NE KADAR YETERLİ?
Güneşten D vitamini alımı için:
· Açık tenli bireyler: Günde 10–15 dakika
· Koyu tenli bireyler: Günde 25–40 dakika
Bu süreler yaz aylarında, kollar ve bacaklar açık olacak şekilde ve güneş ışığının dik geldiği 11:00–15:00 saatleri arasında geçerlidir.
D VİTAMİNİ NE ZAMAN ALINMALI?
D vitaminini günün herhangi bir saatinde alabilirsiniz. Ancak emilimin artması için sabah ya da öğle saatlerinde, özellikle yağ içeren bir öğünle birlikte alınması önerilir.
D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NELERE YOL AÇAR?
· Çocuklarda: Raşitizm (kemiklerin yumuşaması ve eğilmesi)
· Yetişkinlerde: Osteomalazi (kemik ağrısı, kas zayıflığı) ve osteoporoz (kemik erimesi)
· Bağışıklık düşüklüğü: Sık enfeksiyon geçirme
· Ruh hali bozuklukları: Depresyon, yorgunluk, motivasyon eksikliği
D VİTAMİNİ TAKVİYESİ GEREKLİ Mİ?
Beslenme ve güneşlenme ile yeterince D vitamini alamıyorsanız veya eksiklik belirtileriniz varsa doktor önerisiyle D vitamini takviyesi kullanmanız gerekebilir. Doz, kişiye özel belirlenmelidir. Fazla D vitamini toksik etkilere neden olabilir, bu nedenle bilinçsiz kullanım önerilmez.
D vitamini, genel sağlık için son derece önemlidir. Kemik sağlığından bağışıklığa, ruh halinden kas gücüne kadar birçok alanda etkili olan bu vitaminin yeterli düzeyde alınması, yaşam kalitesini artırır ve hastalıklara karşı koruyucu etki sağlar.
