23 Ekim 2011’de Van’da yaşanan 7.2 büyüklüğündeki deprem, şehri ve çevresini yerle bir etmiş, binlerce insanın hayatını değiştirmişti. Felaketin üzerinden geçen yıllarda ise şehir, devletin ve yerel halkın koordinasyonuyla hızlı bir toparlanma sürecine girdi.
Resmi rakamlara göre depremde 644 kişi hayatını kaybederken, Van genelinde 200 binden fazla yapı incelendi. Bunların yaklaşık yüzde 26’sı ağır, yüzde 8’i orta hasarlı olarak kayda geçti. Bu büyük yıkımın ardından devletin başlattığı toparlanma çalışmaları, sadece konutları değil, altyapıyı, köyleri, işyerlerini ve geçici barınma çözümlerini de kapsadı.
KISA SÜREDE REKOR KONUT ÜRETİMİ
Deprem sonrası toparlanmanın en somut göstergesi, AFAD ve TOKİ işbirliğiyle yapılan kalıcı konut projeleri oldu. Van merkez ve Erciş’te başlayan çalışmalar kapsamında 15 bin 341 konutun temeli, depremden sadece 39 gün sonra atıldı ve yaklaşık bir yıl içinde tamamlanarak hak sahiplerine teslim edildi.
Uzmanlar, bu hızı, afet sonrası konut üretiminde uluslararası standartların üzerinde bir başarı olarak değerlendiriyor. Toplamda bölgede 17 bin 489 konut inşa edildiği, bunun da Türkiye’nin afet yönetiminde önemli bir referans noktası olduğu ifade ediliyor.
5 MİLYAR LİRALIK YATIRIM
Yeniden yapılanma sürecinin maliyeti ise devasa boyutlarda oldu. 2013 verilerine göre, Van depremleri sonrası yürütülen çalışmaların toplam maliyeti yaklaşık 5 milyar lira olarak kaydedildi. Bu bütçe sadece konutları değil, altyapıyı, eğitim ve sağlık tesislerini, geçici barınma çözümlerini ve “Evini Yapana Yardım” kredilerini kapsıyor.
EYY kredileri kapsamında Van merkez ve Erciş’e bağlı 177 köyde konut, ahır ve işyerleri inşa edildi ve bu amaçla 317 milyon 500 bin lira kaynak ayrıldı. Deprem sonrası süreçte toplam 31 bin 306 hak sahibi, konut ve işyeri yardımlarından faydalanma hakkı kazandı.
ALTYAPI YENİLEME VE SU SORUNU ÇÖZÜMÜ
Yapısal dönüşüm sadece binalarla sınırlı kalmadı. Van’ın su ihtiyacını karşılamak için Şamran kaynağından 47 kilometre uzaklıktan su getirme projesi başlatıldı. Bu proje için 115 milyon lira ayrıldığı ve büyük kısmının kısa sürede tamamlandığı aktarılıyor.
Uzmanlar, bu yatırımların sadece acil ihtiyacı karşılamadığını, aynı zamanda kentin gelecekte olası afetlere karşı dayanıklılığını artırdığını belirtiyor. Van depremi, Türkiye’de kentsel dönüşüm hareketinin de önemli bir tetikleyicisi oldu.
KENTSEL DÖNÜŞÜM VE GELECEK PERSPEKTİFİ
Deprem öncesinde çarpık kentleşme ve dayanıksız yapı stoku, can kaybının temel nedenlerinden biri olarak gösteriliyordu. Yeniden yapılanma süreci, bu sorunların büyük ölçüde giderilmesini sağladı.
