İklim değişikliği, yağışlardaki düzensizlik ve artan su kullanımı nedeniyle gölü besleyen Karasu, Bendimahi ve diğer küçük akarsularda su miktarının ciddi şekilde azaldığı tespit edildi. Özellikle son 5 yılda yaşanan düşüş, hem Van Gölü’nün su seviyesini etkiliyor hem de tarım ve hayvancılıkla geçinen bölge halkını tehdit ediyor.
Van Gölü çevresinde yapılan son gözlemler, göl kıyılarında belirgin bir şekilde su çekilmesi yaşandığını ortaya koyuyor. Göl çevresinde yaşayan vatandaşlar, yıllardır balıkçılık ve tarımla geçim sağladıklarını, ancak artık toprağın çatladığını ve kıyının metrelerce geri çekildiğini belirtiyor.
Çevre bilimcileri, mevcut gidişatın devam etmesi halinde Van Gölü’nün doğal yapısının kalıcı olarak bozulabileceğine dikkat çekiyor. Uzmanlar, hem yerel yönetimlerin hem de merkezi hükümetin su yönetimi politikalarını gözden geçirmesi gerektiğini ifade ediyor.
Çevre gönüllüleri ve doğa dernekleri, Van Gölü’nü korumaya yönelik etkin projelerin hızla devreye alınmasını, bilinçsiz su kullanımının önlenmesini ve sürdürülebilir su politikalarının uygulanmasını istiyor. Ayrıca bölgedeki halkın su tasarrufu konusunda bilinçlendirilmesinin de hayati önemde olduğu vurgulanıyor.
VAN GÖLÜ SADECE VAN’IN DEĞİL, TÜRKİYE’NİN MESELESİ
Uzmanlar Van Gölü’nün doğal zenginliğinin sadece bölge için değil, tüm Türkiye için stratejik öneme sahip olduğunu belirtiyor. Bu nedenle gölün korunmasına yönelik atılacak her adımın, gelecek nesillerin su ve çevre güvenliği için yatırım niteliği taşıdığı ifade ediliyor.
“VAN’IN İÇME SUYU KAYNAKLARI AZALDI”
Van Gölü’nde yaşanan tehlikeyle ilgili açıklamalarda bulunan İnşaat Yüksek Mühendisi Faruk Görünüş, Van Gölü havzasının, hidrolojik olarak kapalı bir sistem olduğunu belirterek, “Yani dış havzalardan su girişi mümkün değildir. Havza yalnızca yağmur ve kar sularıyla beslenmektedir. Ancak bölgeyi besleyen akarsuların da debileri son yıllarda ciddi şekilde azalmıştır. Son 10 yılda Van genelinde yıllık yağış miktarı yaklaşık %15 oranında düşerken, aynı dönemde yıllık buharlaşma oranı %20’nin üzerinde artış göstermiştir. Ortalama yağış: 400 mm/m², Ortalama buharlaşma: 1200 mm/m² Bu rakamlar, Van’ın su dengesinde ciddi bir açık olduğunu göstermektedir. Suyun yenilenme hızı, kayıp oranlarının gerisinde kalmaktadır! İklim modelleri, Van’ın giderek Akdeniz iklim özelliklerine yakınlaştığını ve uzun vadeli sıcaklık artışları ile kuraklığın kalıcı hale geleceğini öngörmektedir. Van’ın içme suyu kaynaklarından biri olan Gürpınar ilçesindeki ana kaynağın debisi, son yıllarda kritik miktarda azalmıştır. Yeraltı su seviyelerinde ciddi gerilemeler yaşanmakta, en kurak dönemlerde kullanılmak üzere ayrılmış rezerv akiferler bile tehdit altına girmiştir” dedi.
“VAN GENELİNDE KAYIP-KAÇAK SU ORANI %40–50 ARASINDA SEYRETMEKTEDİR”
Acı reçeteyi ortaya koyan Görünüş, “Peki ne olacak? Yeterince ciddiye alınmadığı takdirde bu süreç çok hızlı ilerleyecek ve müdahale etmek neredeyse imkansız hale gelecek, artan su baskısı, tarım, hayvancılık ve sanayi üretiminde keskin düşüşlere yol açacaktır. Göç dalgaları kaçınılmaz hale gelecek ve özellikle kırsalda suya erişim sorunu yaşayan nüfus, şehir merkezlerine veya diğer illere yönelmeye başlayacak. Bu durum hem gıda arz güvenliğini, hem de bölgesel sosyoekonomik dengeleri tehdit edecektir. Van genelinde kayıp-kaçak su oranı %40–50 arasında seyretmektedir. Yağmur suyu toplama sistemleri yasal olarak zorunlu olmasına rağmen, uygulamada neredeyse hiç kullanılmamaktadır. Tüm göstergeler, önümüzdeki 15-20 yıl içinde içme suyu arzında ciddi krizlerle karşı karşıya kalınabileceğini ortaya koymaktadır. Bu durum, yalnızca kamu kurumlarının değil, tüm bireylerin ve özel sektörün ortak sorumluluğundadır. Sadece altyapı yatırımları değil, tüketim alışkanlıklarının değişimi de su krizini önlemede belirleyici olacaktır. Bireysel su tasarrufu, alternatif kaynakların kullanımı ve yağışlı dönemlerin etkin yönetimi artık bir tercih değil, zorunluluktur. Su, tüm siyasi ve sosyal kimliklerin ötesinde, ortak yaşamın vazgeçilmez kaynağıdır. Onu korumak, geleceğimizi korumaktır” ifadelerine yer verdi.
