En sık görülen belirti, idrar yaparken yanma hissidir. Ayrıca idrarın renginde bulanıklık, kötü koku, sık idrara çıkma ve bel bölgesinde ağrı da bu enfeksiyona eşlik edebilir. Özellikle 16-64 yaş aralığındaki kadınlarda erkeklere kıyasla daha yaygın görülür.
İdrar yolu enfeksiyonları çoğu zaman bol sıvı tüketimiyle kendiliğinden geçebilirken, bazı vakalarda antibiyotik tedavisi gerekebilir.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONUNUN TIBBİ TANIMI
İdrar yolu enfeksiyonu, genellikle Escherichia coli (E. coli) gibi bakterilerin idrar yollarına girmesiyle başlar. Bu mikroorganizmalar, genellikle dışkı yoluyla dışarı atılan bakteriler olup, hijyen eksikliği veya cinsel temas sonucu mesaneye ulaşarak iltihaplanmaya neden olabilir.
İKİ ANA TÜRÜ VARDIR:
Sistit: Mesaneyi etkileyen enfeksiyon.
Piyelonefrit: Bakterilerin böbreklere ulaşmasıyla oluşan, daha ciddi bir enfeksiyon türü.
Her iki tür de kadınlarda daha sık görülür. Enfeksiyon sırasında mesane ve idrar yolu duvarları iltihaplanarak ağrıya, yanmaya ve idrarla ilgili diğer sorunlara yol açar.
İDRAR YOLU NASIL ÇALIŞIR?
İdrar yolları, vücudun atık maddeleri süzerek idrar yoluyla dışarı atan sistemini oluşturur. Bu sistem şunlardan oluşur:
Böbrekler: Kanı süzerek idrar üretir.
Üreterler: İdrarı böbreklerden mesaneye taşır.
Mesane: İdrarı geçici olarak depolar.
Üretra: İdrarı mesaneden dışarı taşır.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONU TÜRLERİ
1. Üretrit
Üretranın (idrarın dışarı atıldığı kanal) enfeksiyonudur. Belirtileri arasında idrarda ya da menide kan, idrar yaparken yanma, akıntı ve cinsel ilişki sırasında ağrı yer alır.
2. Sistit
Mesanede oluşan enfeksiyondur. Genellikle E. coli bakterisi neden olur. Tuvalet temizliğinde arkadan öne silmek, cinsel ilişki, doğum kontrol diyaframı kullanımı ve az su tüketimi riski artırır. Kadınlarda oldukça yaygındır. Genellikle ciddi değildir ve birkaç gün içinde geçebilir.
3. Piyelonefrit
Böbrekleri etkileyen enfeksiyon türüdür. İdrarın ters akışı ya da yapısal sorunlar nedeniyle oluşabilir. Daha ciddi semptomlara neden olabilir ve hastane yatışı gerektirebilir.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONUNUN NEDENLERİ
İYE’ye neden olabilecek başlıca faktörler şunlardır:
Yetersiz hijyen (tuvalet, havuz vb.)
Cinsel ilişki veya sık partner değişimi
Bağışıklık sisteminin zayıflığı
İdrar sondası (kateter) kullanımı
Gebelik ve hormonal değişiklikler
Diyabet ve diğer kronik hastalıklar
İdrar yollarında tıkanıklık ya da taş
Az su içmek ve idrarı uzun süre tutmak
İDRAR YOLU ENFEKSİYONUNUN BELİRTİLERİ
İdrar yolu enfeksiyonları aşağıdaki belirtilerle kendini gösterebilir:
İdrar yaparken yanma veya ağrı
Sık idrara çıkma (özellikle geceleri)
İdrarda bulanıklık veya koyuluk
Kötü kokulu idrar
İdrarda kan
Kasık veya bel ağrısı
Vajina veya penis akıntısı
Ateş, bulantı, kusma
İdrar yaptıktan sonra hala idrara çıkma isteği
Bu belirtiler, enfeksiyonun hangi organda olduğuna ve ciddiyetine göre değişiklik gösterebilir.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONUNA NE İYİ GELİR?
İYE tedavisinde ilk seçenek genellikle antibiyotiklerdir. Ancak belirtileri hafifletmek ve iyileşmeyi desteklemek için şu öneriler de oldukça faydalıdır:
Bol su içmek: Bakterilerin idrarla atılmasına yardımcı olur.
Kafein ve alkolden uzak durmak
C vitamini tüketimini artırmak
Şekersiz kızılcık suyu içmek
Probiyotik gıdalar (yoğurt, kefir vb.) tüketmek
Karnı sıcak tutmak (ısı yastığıyla)
İdrarı tutmamak
Tuvalet temizliğine dikkat etmek
Alternatif olarak, maydanoz, limonlu su, kekik çayı, soğan suyu, karbonatlı su gibi doğal yöntemler de bazı kişilerde semptomları hafifletebilir.
İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çoğu basit idrar yolu enfeksiyonu, doktorun reçete ettiği antibiyotiklerle birkaç gün içinde tedavi edilebilir.
Mesane enfeksiyonları genellikle 3-7 gün süren kısa antibiyotik kürüyle tedavi edilir.
Böbrek enfeksiyonları ise daha uzun süreli (10-14 gün) antibiyotik gerektirebilir ve bazen hastaneye yatış gerekebilir.
Tedaviye başlandıktan sonra belirtiler genellikle 24-48 saat içinde hafifler. Ancak doktorun önerdiği tüm antibiyotikler bitmeden bırakılmamalıdır, aksi takdirde enfeksiyon tekrar edebilir.
Bazı durumlarda mesane ağrısını azaltmak için idrar yollarını uyuşturan destekleyici ilaçlar da kullanılabilir.
İdrar yolu enfeksiyonları kadınlarda daha sık görülse de, erkekleri ve çocukları da etkileyebilir. Basit bir sağlık sorunu gibi görünse de tedavi edilmediğinde böbreklere ilerleyip ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak önemlidir.
